8000 zimą. Rozstrzygnięcie konkursu

Niedawno ogłosiłem na blogu konkurs, w którym do wygrania były cztery egzemplarze książki "8000 zimą" Bernadette McDonald. Uczestnicy mieli za zadanie wybrać i opisać jedną zabawną anegdotę z górskich pozycji Wydawnictwa Agora. Miło mi poinformować, że obrady komisji konkursowej zostały zakończone - oto zwycięskie odpowiedzi!

Bardzo mnie cieszy, że konkurs cieszył się sporym zainteresowaniem. Wybranie zwycięzców nie było łatwe, ale udało się to uczynić i - zgodnie z zapowiedzią - prezentuję podesłane anegdoty, które okazały się godne nagrody książkowej (pisownia oryginalna):

Styczniowe premiery

W nowy rok z przytupem! Tak wejdą w 2021 rok polscy wydawcy książek sportowych. W styczniu nie zabraknie propozycji zwłaszcza dla rozpieszczanych ostatnio miłośników gór, ale będzie też coś dla fanów futbolu czy sportów walki.

Zaczynamy od książki, która ukaże się pod patronatem niniejszego bloga. „8000 zimą. Wspinanie się na najwyższe szczyty w najzimniejszej porze roku” to najnowsza publikacja Bernadette McDonald. Autorkę możecie kojarzyć z biografii Wojciecha Kurtyki lub książki poświęconej Elizabeth Hawley. Przy okazji premiery tamtej pozycji miałem okazję porozmawiać z autorką – wywiad znajdziecie pod tym linkiem. Na zakończenie tej rozmowy pytam, czy McDonald obecnie nad czymś pracuje? Rozmówczyni potwierdziła ten fakt, ale nie chciała zdradzić szczegółów. Tych dowiadujemy się teraz, po ponad dwóch latach od tamtej rozmowy, co pozwala stwierdzić, że „8000 zimą” będzie publikacją dopracowaną w szczegółach. To dobrze, bo polscy czytelnicy mogą być szczególnie wymagający – wszak lwia część książki poświęcona będzie wyczynom naszych rodaków, którzy w zdobywaniu ośmiotysięczników zimą wiedli prym. Tak też wynika z opisu książki Wydawnictwa Agora, z którego dowiadujemy się, że jednym z głównych bohaterów publikacji będzie Andrzej Zawada. Nie zabraknie tam z pewnością historii pozostałych biało-czerwonych zdobywców, ale więcej szczegółów poznamy 20 stycznia. Właśnie wtedy licząca 320 stron pozycja trafi do sprzedaży. Jej okładkowa cena to 44,99 zł. Wkrótce na blogu możecie spodziewać się recenzji książki.

Na pewno sięgnę też po kolejną nowość, czyli autobiografię Arsene’a Wengera „Mistrz. Innowator. Legenda”. Wspomnienia legendarnego francuskiego szkoleniowca trafią na półki w naszych księgarniach 27 stycznia dzięki Wydawnictwu Znak. Autora książki nie trzeba nikomu przedstawiać i choć w trakcie długoletniej pracy w Arsenalu spotkał się zarówno z uwielbieniem (początki), jak i zmasowaną krytyką fanów (ostatnie lata), to nie mam wątpliwości, że kibice Kanonierów ustawią się w kolejce, by poznać przemyślenia Wengera. Obok postaci takich jak sir Alex Ferguson, Francuz to już jeden z ostatnich trenerów, który pozostał wierny jednemu klubowi przez ponad 20 lat. Ten ewenement na skalę światową został już u nas opisany w publikacjach poświęconych Arsenalowi czy biografii Arsene’a autorstwa Johna Crossa, ale teraz będziemy mogli przeżyć największe sukcesy i porażki Kanonierów z perspektywy samego bohatera. Zapowiada się fascynująca lektura, która liczyć będzie 320 stron. Jej okładkowa cena to 44,99 zł, ale w przedsprzedaży na LaBotiga.pl można ją nabyć już za niecałe 34 zł. Nie wiem, jak wy, ale ja nawet się nie zastanawiam, czy warto. W serwisie Amazon.co.uk na blisko 3000 ocen autobiografia ma średnią 4,6/5. Czy może być lepsza rekomendacja? Tłumaczeniem książki zajął się Bartłomiej Łopatka.

Trwa głosowanie na najlepsze książki sportowe 2020 roku

W sylwestrową noc rozpoczęło się głosowanie na najlepsze książki sportowe 2020 roku w ramach ósmej edycji Plebiscytu Sportowa Książka Roku, który odbywa się w dniach 1-31 stycznia 2021 roku. Wyniki opublikowane zostaną 15 lutego 2021 roku. Książki wybierane będą w sześciu kategoriach - najlepsza polska książka czytelników, najlepsza zagraniczna książka czytelników, najlepsza książka górska, najlepsza książka piłkarska, najlepsza książka historyczna i najlepsza biografia/autobiografia.

Sportowa Książka Roku to pierwszy w Polsce i jeden z nielicznych w Europie Plebiscyt, w którym nagradzane są najlepsze książki o tematyce sportowej w kraju. To jednocześnie lider tego rynku w Polsce, skupiający uwagę wszystkich czytelników zainteresowanych książkami sportowymi i dostarczający im codziennie informacje związane z rynkiem literatury sportowej w Polsce i na świecie.

Publiczne głosowanie możliwe jest na stronie http://plebiscyt.sportowaksiazkaroku.pl/.

Patronem medialnym tegorocznej edycji Plebiscytu jest Canal+. Partnerami wydarzenia są również RetroFutbol.pl, Piłkarski Biznes i NajlepsiBukmacherzy.pl

TOP10: Najbardziej wyczekiwane książki sportowe 2021 roku [Ranking]

Nietypowy pod wieloma względami rok 2020 powoli dobiega końca. Z racji pandemii w minionych 12 miesiącach nie ukazało się wiele sportowych tytułów, których premiery były planowane na okres mistrzostw Europy w piłce nożnej czy igrzysk olimpijskich. Zbliżający się rok 2021 może być więc niezwykle interesujący pod kątem nowych tytułów, co zwiastują oficjalne zapowiedzi wydawców. Poczytajcie o najciekawszych z nich!*

*Ranking ma charakter absolutnie subiektywny i jest stworzony wyłącznie na podstawie odczuć oraz zainteresowań autora niniejszego bloga

Grudniowe premiery

Ostatni miesiąc w roku zazwyczaj nie obfituje w wiele sportowych premier – to, co najciekawsze, przeważnie już się ukazało. Nie oznacza to jednak, że w grudniu zabraknie kilku perełek. 2020 rok będzie pod tym względem całkiem niezły!

Zacznie się 2 grudnia, kiedy to do sprzedaży trafi nowe wydanie kultowej biografii Cristiano Ronaldo od Yvette Żółtowskiej-Darskiej. Autorka, która najpierw wydawała swoje książki dla dzieci w Wydawnictwie Egmont, później przeszła do Wydawnictwa Burda, a teraz trafiła pod skrzydła Wydawnictwa SQN. Pozycja „Ronaldo. Chłopiec, który wiedział, czego chce” to nowe i zaktualizowane wydanie historii Portugalczyka, która do tej pory znalazła już kilkudziesięciu tysięcy nabywców. Jak przekonują wydawcy, „książki Yvette Żółtowskiej szczególną uwagę poświęcają dzieciństwu i młodości bohatera. Autorka przeprowadza bardzo dokładny research oraz osobiście fotografuje miejsca, które opisuje. By udokumentować opowieść o Zlatanie Ibrahimoviciu, poleciała do jego rodzinnego Malmö. Nowa wersja książki o Cristiano Ronaldo powstała w oparciu o jej dwie wizyty w Funchal na Maderze. Prócz oczywistych miejsc związanych z piłkarzem, jak Muzeum i Hotel Pestana CR7, autorka była w dzielnicy, w której mieszkał jej bohater i w której rozgrywa się część wydarzeń książki. Jako jedyna polska dziennikarka rozmawiała osobiście z siostrą Portugalczyka, Elmą, oraz bratem stryjecznym piłkarza, którego postać również pojawia się na kartach książki”. Najnowsza publikacja byłej szefowej TVN Style liczy 232 strony, a jej okładkowa cena to 48,99 zł. Na LaBotiga.pl można ją zamówić już za niecałe 33 zł oraz z plakatem gratis.

Kolejna z grudniowych propozycji to coś dla fanów historii futbolu. Trio Leszek Śledziona, Piotr Dobosz i Edwin Kowszewicz opracowało trzeci tom słynnej książki Józefa Hałysa „Piłka nożna w Polsce. 1927-1939”. Najnowsza część trafi do sprzedaży tuż przed Świętami, 20 grudnia nakładem Wydawnictwa OLGEN. Jak informują wydawcy, „rękopis tej książki dotyczący przedwojennych lat ligowych 1927-1939 czekał na swe wydanie drukiem blisko 40 lat! Jednak warto było czekać, to najgrubsza z naszych książek. Tak bogato ilustrowanej w zdjęcia (1356 fotografii sportowych oraz pamiątek) książki o polskiej piłce nożnej nigdy w historii polskich wydawnictw nikt jeszcze nie wydał!”. Leszek Śledziona przekonuje również, że autorom udało się usunąć z wykazu Andrzeja Gowarzewskiego jednego z reprezentantów Polski, co dokumentują wraz z dowodami na trzech stronach. Całe opracowanie liczy 552 strony, a jego okładkowa cena to 99 zł. Książka dostępna będzie wyłącznie na stronie wydawnictwa. Do tych, którzy ją zamówią, zostanie wysłana 21 grudnia, więc jest szansa, że dotrze do nich jeszcze przed Świętami.

Listopadowe premiery (cz. 2)

W drugiej części tego miesiąca nie zabranie głośnych premier i ciekawie zapowiadających się pozycji. Do sprzedaży trafią praktycznie już ostatnie tegoroczne książki o sporcie, ale to w cale nie oznacza, że najgorsze. Cieszyć mogą się fani snookera, bo za kilka dni będą mieli okazję postawić na swojej półce trzecią autobiografię wybitnego zawodnika tej dyscypliny.

Zaczynamy jednak od książki górskiej, a mianowicie biografii „Berbeka. Życie w cieniu Broad Peaku”. Wydawnictwo Agora premierę tej pozycji zaplanowało na 25 listopada, a ukaże się ona pod patronatem niniejszego bloga. Kolejne dzieło w himalajskiej biblioteczce tej firmy to będzie rzecz o Macieju Berbece – wspinaczu, który zdobył pięć ośmiotysięczników i jako pierwszy człowiek przekroczył zimą barierę 8000 metrów w Karakorum. Historia tego himalaisty jest jednak tragiczna – podczas wyprawy z 1988 roku na tytułową górę zaczął schodzić, przekonany, że zdobył szczyt. Tak naprawdę jednak dotarł jednie do miejsca znajdującego się kilkanaście metrów przed wierzchołkiem. To wydarzenie go zmieniło – rzadziej jeździł w góry, zajął się rodziną. Książka ma przynieść odpowiedź na pytanie, co sprawiło, że po 25 latach Berbeka ponownie postanowił zmierzyć się z Broad Peakiem i niestety zginął, podobnie jak Tomasz Kowalski. Tamtą dramatyczną wyprawę opisał w swojej książce „Spod zamarzniętych powiek” Adam Bielecki (jeden z dwóch, którzy przeżyli), teraz będzie możliwość poznania innego punktu widzenia. Autorami biografii są Dariusz Kortko i Jerzy Porębski, a więc nowy duet znanych autorów. Dotychczas pracowali oni jednak z innymi kolegami – pierwszy napisał z Marcinem Pietraszewskim biografie Jerzego Kukuczki czy Krzysztofa Wielickiego, a drugi z Wojciechem Fuskiem publikacje takie jak „Lekarze w górach” czy „Polskie Himalaje”. Ciekawe, jak obaj panowie sprawdzą się w nowej parze. Ich wspólne dzieło liczy 340 stron, a jego okładkowa cena to 44,99 zł. W przedsprzedaży można je znaleźć jednak ze sporym rabatem. Premiera za nieco ponad tydzień, a 2 grudnia o godz. 19.00 okazja do spotkania z autorami online, które to wydarzenie poprowadzi Michał Nogaś. Więcej szczegółów wkrótce, zachęcam do śledzenia moich social mediów.

Listopadowe premiery (cz. 1)

Jak zwykle koniec roku zwiastuje prawdziwe sportowe hity. W listopadzie możemy oczekiwać wielu naprawdę ciekawych lektur. Na początek trzy biografie postaci, które zdecydowanie mają o czym opowiadać, jak Roman Kosecki i Tomasz Hajto lub były legendami w swoich dyscyplinach, jak Niki Lauda. Do tego jedna propozycja dla fanów, a jakże, himalaizmu.

Zaczynamy od książki „Kosa. Niczego nie żałuję”, która na półki w księgarniach trafi 12 listopada nakładem Wydawnictwa Ringier Axel Springer Polska. Bohaterem tej biografii jest Roman Kosecki – piłkarz m.in. Legii Warszawa, Atletico Madryt oraz Galatasaray Stambuł, a także reprezentant Polski. Zawodnik nietuzinkowy, który po zakończeniu piłkarskiej kariery został posłem, co różnie jest dziś odbierane przez kibiców (choć decydujące znaczenie może mieć tutaj przynależność polityczna). Historię piłkarza spisali dziennikarze portalu Onet.pl: Dariusz Faron i Dariusz Dobek. Sądząc po tekstach, które obaj panowie serwują czytelnikom swojego serwisu, można spodziewać się naprawdę dobrej lektury! Pierwszy z autorów ma już zresztą doświadczenie w pisaniu książek i nie będzie to jego literacki debiut – w 2017 roku Faron wraz z innym kolegą z redakcji Wojciechem Demusiakiem spisał wspomnienia reprezentanta Polski w piłce ręcznej, Grzegorza Tkaczyka. Książka „Niedokończona gra” była naprawdę dobra, więc i po pozycji „Kosa. Niczego nie żałuję” możemy spodziewać się frapującej lektury. Co ciekawe, mają w niej być nie tylko wątki sportowe, ale też piłkarsko-polityczne (prowadzenie drużyny polityków z… Donaldem Tuskiem w ataku!). Całość liczy 292 strony, a okładkowa cena publikacji to 39 zł. W przedsprzedaży na LaBotiga.pl można ją jednak znaleźć już za nieco ponad 27 zł.

Majowe premiery

Nie tak to miało wyglądać. Mieliśmy z wypiekami na twarzy wyczekiwać Euro 2020, a w dalszej perspektywie mieć na horyzoncie igrzyska olimpijskie. Od wyboru książek sportowych miała nas boleć głowa, a kibice mieli jak mantrę powtarzać wyświechtany zwrot o wydłużaniu doby. Niestety – koronawirus sprawił, że wydawnictwa zweryfikowały swoje plany, co spowodowało mocne uszczuplenie majowych premier. Na szczęście nie sprawdził się najczarniejszy scenariusz, bo choć ten miesiąc pod względem nowości będzie dosyć ubogi, te, które zostały, zapowiadają się fenomenalnie.

Zaczynamy od książki, która dla fanów historii futbolu stanie się z pewnością pozycją obowiązkową. 11 maja na rynek trafi dzieło Filipa Kubiaczyka „Historia, nacjonalizm i tożsamość. Rzecz o piłce nożnej w Hiszpanii”. Ci, którzy lubią czytać o piłce nożnej w ujęciu historycznym i społecznym, nie mogą przegapić tej premiery. Jak możemy przeczytać w zapowiedzi publikacji zaplanowanej przez Wydawnictwo Naukowe UAM, autor skupia się w niej na przedstawieniu genealogii hiszpańskiego futbolu, ukazując ją w kontekście nacjonalizmów: hiszpańskiego, baskijskiego i katalońskiego. Kubiaczyk przedstawia ich skutki, wyjaśniając, że najważniejszą cechą piłki nożnej w tym kraju są silne antagonizmy tożsame z podziałami w społeczeństwie. Zapowiedź puentuje zdanie mówiące o tym, że autor w książce przedstawia, w jaki sposób podczas meczów LaLiga i Copa del Rey (a zwłaszcza El Clásico) ożywa hiszpańska historia. Dla mnie to wystarczające argumenty, by sięgnąć po liczącą 492 strony pozycję. Mam to szczęście, że publikacja jest już w drodze do mnie, ale jeśli Wy też chcielibyście stać się właścicielami tej zacnej pozycji, możecie zamówić ją w przedsprzedaży już za 39,90 zł na Sendsport.pl. To cena okładkowa książki, ale jestem przekonany, że w najbliższym czasie trafi ona do sprzedaży również w inne miejsca, gdzie będzie można liczyć na jakiś rabat. Na zakończenie warto dodać, że autor nie jest debiutantem. Ma już na swoim koncie dzieło „Nowoczesność, kolonialność i tożsamość Perspektywa latynoamerykańska” wydane w 2013 roku. Zobaczymy, jak poradzi sobie z tematyką sportową i czy publikacja będzie napisana przystępnym dla przeciętnego czytelnika językiem. Ja ostrzę już sobie na nią zęby!

Listopadowe premiery (cz. 2)

Wydawniczej ofensywy ciąg dalszy. Najgorętszy okres w roku także w 2019 zaowocuje wieloma ciekawymi propozycjami, przede wszystkim dla fanów futbolu. Będzie jednak też coś dla osób zainteresowanych himalaizmem i pływaniem. Zapraszam po więcej informacji!

Zaczynamy od książki, która ukaże się pod patronatem niniejszego bloga. 27 listopada nakładem Wydawnictwa Agora na półki w księgarniach trafi autobiografia Krzysztofa Wielickiego „Piekło mnie nie chciało”. O ile w ostatnim czasie na rynku ukazywało się wiele górskich publikacji, ta zapowiada się szczególnie ciekawie. W końcu główny bohater to postać wręcz ikoniczna, a jego zasługi dla polskiego wspinania są ogromne. Przypomnijmy: piąty człowiek na świecie, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum, himalaista, który wytyczył nowe drogi na Dhaulagiri i Sziszapangmę oraz jako pierwszy zdobył Mount Everest, Kanczendzongę oraz Mount Everest zimą. Wielicki to bez wątpienia żywa legenda polskiego himalaizmu, kierownik wielu wypraw, chociażby ostatniej próby zimowego zdobycia K2 przez Polaków. Wspomnienia tego człowieka muszą być ciekawe, a potwierdza to zapowiedź publikacji, w której czytamy, że ma mieć formę reporterską. Zadbają o to dziennikarze katowickiej „Gazety Wyborczej”: Dariusz Kortko i Marcin Pietraszewski, będący współautorami biografii. To właśnie oni napisali znakomitą książkę o Jerzym Kukuczce, którą recenzowałem tutaj. Są również twórcami biografii Mirosława Hermaszewskiego „Cena nieważkości. Kulisy lotu Polaka w kosmos”. Ich dotychczasowe dzieła były znakomite, więc tym bardziej ostrzę sobie zęby na liczące 360 stron najnowsze „dziecko” tego duetu. Książka ma okładkową cenę 44,99 zł, ale w przedsprzedaży można ją znaleźć już za niespełna 30 zł. Na zakończenie warto dodać, że nie jest to jedyna wydana w ostatnich latach książka Wielickiego. W 2014 roku nakładem Góry Books ukazał się wywiad-rzeka „Mój wybór”, a dwa lata później drugi tom tej opowieści. Teraz przyszedł czas na nową publikację, która z pewnością będzie nie mniej interesująca!

Tak samo ciekawie zapowiada się nowa książka Zlatana Ibrahimovicia „Ja, Futbol”, która na półkach wyląduje 27 listopada. Fani futbolu doskonale pamiętają kultową biografię „Ja, Ibra”, która stała się światowym bestsellerem dzięki szczerości i bezkompromisowości autora. Książka oparta na głośnym konflikcie Szweda z Pepem Guardiolą odbiła się szerokim echem w piłkarskim świecie – w końcu rzadko czynni zawodnicy decydują się na tak mocne wyznania w trakcie kariery. Najnowsza pozycja, którą ponownie na rynek wypuści Wydawnictwo SQN, jest drugą oficjalną, ale zupełnie inną publikacją. To nie typowe wspomnienia, a bardziej album o życiu i karierze Zlatana. Książka w swojej formie bardzo przypomina wydaną przed kilku laty pozycję o Davidzie Beckhamie. Tam też był duży format, twarda oprawa, piękne zdjęcia i wiele ciekawostek z czasów, gdy Anglik czarował swoimi celnymi podaniami i precyzyjnymi uderzeniami z rzutów wolnych. Tamtą książkę recenzowałem na blogu, podkreślając, że jest znakomitym prezentem dla wszystkich fanów Becksa. Nie inaczej jest z książką Ibry – ona też idealnie sprawdzi się jako świąteczny podarunek dla fana futbolu. Liczy 384 strony, ma bardzo duży format (195 x 275 mm), co ma swoje odzwierciedlenie w cenie: 99,99 zł. W przedsprzedaży na LaBotiga.pl książkę można jednak znaleźć już za niecałe 74 zł lub w pakiecie z gadżetami: kubkiem, smyczą, opaską i dodatkowo niespodzianką za 109 zł. Dla fanów Szweda – pozycja absolutnie obowiązkowa! Obok głównego bohatera wypowiadają się w niej znane postaci ze świata futbolu: agent Mino Raiola, Jose Mourinho, Paul Pogba, Andrea Pirlo czy Thierry Henry. Opowiadają oni o poszczególnych etapach kariery Ibry, przedstawiając swoją ocenę tego piłkarza i człowieka, a także wspominając zabawne momenty. Całość uzupełniają infografiki prezentujące osiągnięcia i bramki strzelone przez Zlatana w kolejnych klubach: Malmo, Ajaxie, Juventusie, Interze, FC Barcelonie, Milanie, PSG, Manchesterze United i Los Angeles Galaxy oraz w reprezentacji Szwecji. Uf, trochę się tego nazbierało, co?

Lhotse ’89. Niepublikowane zapiski z pamiętnika dziennikarki

24 października 1989 roku podczas zdobywania południowej ściany Lhotse zginął Jerzy Kukuczka. Po trzech dekadach od tamtego smutnego wydarzenia jedna z uczestniczek wyprawy postanowiła po raz pierwszy opublikować swoje prywatne zapiski z wyprawy. Książka dziennikarki Elżbiety Piętak nie rzuca wprawdzie nowego światła na przyczyny odpadnięcia polskiego himalaisty od ściany, ale jest dobrą lekturą podróżniczą, która przypadnie do gustu przede wszystkim górskim nowatorom.

Polska ekspedycja na Lhotse z 1989 roku liczyła 13 osób (nie licząc Nepalczyków, którzy zapewniali pomoc na miejscu). Jedyną kobietą w tym gronie była dziennikarka telewizyjna Elżbieta Piętak, która w Telewizji Katowice prowadziła program „Góry”. Właśnie stąd wzięła się jej znajomość z Jerzym Kukuczką, kierownikiem wyprawy, który zaprosił ją w Himalaje. Reporterka miała przygotować film dokumentalny z próby przejścia ściany, która do tamtej pory pozostawała niezdobyta. Dla najsłynniejszego polskiego wspinacza, który dwa lata wcześniej zdobył Koronę Himalajów i Karakorum, było to kolejne wielkie marzenie. Kukuczka chciał je urzeczywistnić, a Elżbieta Piętak miała udokumentować ekspedycję, co też uczyniła. Efektem jej pracy był film „Lhotse ‘89” wyemitowany po powrocie z Nepalu. Jednak dziennikarka w trakcie swojego pobytu w bazie skrzętnie notowała to wszystko, co działo się podczas wyprawy. Dopiero teraz, po 30 latach, Piętak zdecydowała się upublicznić swoje zapiski, całość uzupełniając wprowadzeniem w temat, gdzie można przeczytać o przygotowaniach do wyprawy i początkach znajomości z ludźmi ze środowiska himalajskiego, a także posłowiem opisującym to, co działo się po powrocie. To wszystko składa się na bogato ilustrowaną książkę, która przybliża ostatnie wielkie wyzwanie w karierze Kukuczki.

Golonko, bigos i nepalskie papierosy

„Lhotse ‘89” jest raczej pozycją skierowaną do himalajskich laików. Świadczą o tym infografiki, które przedstawiają wszystkie czternaście ośmiotysięczników, ich pierwszych zdobywców czy śmiałków, którzy mogą się poszczycić zdobyciem Korony Himalajów i Karakorum. Widać, że autorzy chcieli dobrze wprowadzić w temat czytelników nie mających o nim zielonego pojęcia, co dzięki atrakcyjnym grafikom powinno się łatwo udać. Za takim skierowaniem przekazu przemawia też fakt, że pamiętniki autorki nie mają charakteru specjalistycznego. Choć Piętak niewątpliwie ma duże pojęcie o wspinaniu, to życie w bazie opisuje dosyć prosto, skupiając się na przedstawieniu uczestników wyprawy, opowiedzeniu o tym, co jedli każdego dnia czy jakie trudności napotkali. W książce nie znajdziemy raczej technicznych aspektów czy fragmentów mrożących krew w żyłach, dzięki którym możemy poczuć się, jakbyśmy sami znaleźli się na wysokości ośmiu tysięcy metrów. To dzieje się z jednego powodu – autorka na wyprawie pełniła rolę dziennikarki, praktycznie cały czas spędzała w bazie, nie wychodząc w górę. Nie opisuje więc wspinaczki, trudów pokonywania kolejnych metrów i zakładania kolejnych obozów. Piętak skupia się na życiu w bazie, ale też nie można jej się dziwić – w końcu jej zapiski miały pomóc w realizacji filmu, który kierowany był do masowego widza. Pod tym względem publikacja jak najbardziej spełnia swoją rolę, bowiem świetnie pokazuje, jakie są kolejne etapy wyprawy, a także przybliża wiele innych ciekawych aspektów: dlaczego temperatura wrzenia wody na wysokości jest inna niż w normalnych warunkach, jak w górach wyrywa się zęby czy dlaczego ohydne nepalskie papierosy smakują w bazie najlepiej na świecie.

Październikowe premiery (cz. 2)

W życiu pewne są dwie rzeczy: Targi Książki w Krakowie w październiku i jesienna ofensywa wydawnicza. Nie inaczej będzie w tym roku, bowiem na drugą część miesiąca i drugie największe literackie targi w Polsce wydawnictwa przygotowały sporo nowości. Dziś trochę o tych, które ukażą się w drugiej części tego miesiąca.

Zaczynamy od dwóch książek z datą premiery 16 października. Obie mają wiele wspólnego: dotyczą koszykówki, są napisane przez gwiazdy jednego klubu i jedne z najbardziej charyzmatycznych postaci basketu. Pierwsza z nich to oficjalna książka Kobego Bryanta „Mentalność Mamby. Jak zwyciężać”. Pozycja, która ukazała się nakładem Wydawnictwa SQN, ma formę albumu, nie autobiografii. Być może wynika to z tego, że temat życiorysu Czarnej Mamby wyczerpał Roland Lazenby, autor obszernej publikacji „Kobe Bryant. Showman”, która swoją polską premierę miała w 2017 roku. Dwa i pół roku później przyszedł czas na rodzime wydanie autoryzowanego dzieła legendy Los Angeles Lakers. „Po raz pierwszy Kobe w najdrobniejszych szczegółach zdradza kulisy swojego treningu, zarówno mentalnego, jak i fizycznego, który nie tylko pozwolił mu odnieść sukces, ale zagwarantował absolutną dominację na parkiecie. Z tej książki dowiesz się, jak Bryant przygotowywał się do spotkań z konkretnym przeciwnikiem, jak rozwijał swoją pasję do koszykówki i jak radził sobie z kontuzjami”, przeczytać można w zapowiedzi książki. Wydawcy przekonują, że to „wspaniała, wizualna podróż śladami jednego z najlepszych koszykarzy w historii NBA, ale i jednego z najwybitniejszych sportowców świata”. Nikogo, kto interesuje się basketem, chyba nie trzeba przekonywać, że pod względem etosu pracy, Kobe był jednym z wzorów do naśladowania. Fani nie powinni więc przejść obok jego publikacji obojętnie, tym bardziej, że jest ona uzupełniona znakomitymi zdjęciami  Andrew D. Bernsteina. Całość liczy 224 strony w pełnym kolorze i nie jest tania – okładkowa cena to 59,99 zł. W księgarni LaBotiga.pl „Mentalność Mamby” możecie jednak nabyć tę pozycję z 26% zniżką lub dołożyć niecałe 10 zł i zamówić cały pakiet, na który składają się: książka, kubek, frotka i plakat.

Drugą z pozycji, która nakładem Wydawnictwa SQN ukazała się 16 października, jest nowe wydanie autobiografii „Shaq. Bez cenzury”. Choć Shaquille O’Neal wraz z Bryantem przez wiele lat stanowili podstawę sukcesów Jeziorowców, relacje między nimi nigdy nie należały do najlepszych. Między innymi o tym, dlaczego tak było, pisze w swoich wspomnieniach Shaq. Książka pierwotnie ukazała się w Polsce w 2012 roku, ale po jakimś czasie nakład został całkowicie wyczerpany, a że biografia cieszyła się dobrą opinią, czytelnicy wciąż o nią pytali. Odpowiadając na te głosy, wydawca wypuścił na rynek nowe wydanie w serii SQN Originals (książki dostępne wyłącznie w księgarniach internetowych SQN: LaBotiga.pl i SQNStore.pl). Posiadacze pierwszej wersji nie mają jednak czego żałować – treść się nie zmieniła, nowe są wyłącznie okładka i wydanie (tym razem twarda oprawa) oraz opis publikacji. W jego fragmencie czytamy: „Autobiografia największego dominatora parkietów NBA swoich czasów dostarcza wielu ciekawych, czasem również mocno osobistych, historii z życia Diesela. Nie brakuje w niej anegdot o tym, na co wydał pierwszy milion, co skłoniło go do zamontowania akwarium w samochodzie i jak z konta jego firmy magicznie zniknęły duże pieniądze”. Kogo zachęciły te słowa, może odkładać w portfelu 49,99 zł, bo właśnie taka cena widnieje na okładce publikacji, którą możecie zamówić tutaj. Raczej nie ma co liczyć tutaj na szybki spadek ceny, bo książka wydana została w limitowanym nakładzie, a że na Allegro swego czasu osiągała niebotyczne ceny sięgające blisko 200 zł, pewnie szybko znajdzie nabywców. W zamian za niecałe pięć dyszek dostajemy 368 stron znakomitej lektury, o której „Los Angeles Times” napisał krótko: „Soczyste historie zza kulis NBA...”.

Przybliżył „Niezwykły świat przedwojennego futbolu”. I to jak!

Tak powinno się pisać o historii futbolu! Jestem absolutnie zachwycony książką Remigiusza Piotrowskiego, w której postanowił pokazać, jak wyglądała polska piłka w latach 1918-1939. Bałem się, że „Niezwykły świat przedwojennego futbolu” będzie powieleniem znanych faktów, zbiorem tych samych anegdot, przedstawionym w dodatku w mało atrakcyjny sposób. Po lekturze książki mogę tylko przeprosić autora – spisał się znakomicie.

Piłkarscy historycy w naszym kraju mają tendencję do nadmiernego skupiania się na szczególikach. Większość tworzonych przez nich książek to encyklopedie z ogromną liczbą tabel, statystyk i wyników. Z zamiłowaniem wytykają oni błędy kolegom po fachu (choć, broń Boże, nigdy nie użyliby wobec nich sformułowania „koledzy”, bo w tym środowisku nie ma koleżeństwa) i potrafią toczyć ostre spory o zapis nazwiska, liczbę występów jakiegoś piłkarza lub właściwą datę czy miejsce jego urodzenia. Przyznam szczerze, że jakiś czas temu przestałem śledzić te wojenki, wypisałem się z tego. Można w ten sposób pisać o futbolu, być może jest nawet grupa czytelników, którzy lubią te kłótnie i ciągłe próby udowodnienia swoich racji. Takie podejście nie sprawi jednak, że historia młodym ludziom jawić się będzie jako coś atrakcyjnego, godnego uwagi. A przecież upowszechnianie dziejów polskiego piłkarstwa powinno być celem nadrzędnym każdego, kto żyje z pisania o historii naszej piłki. Remigiusza Piotrowskiego idealnie charakteryzuje określenie z jego biogramu: „popularyzator historii”. Autor „Niezwykłego świata przedwojennego futbolu” wyszedł z założenia, że o dziejach kopanej można pisać inaczej – wcale nie trzeba skupiać się na liczbach i wytykać błędów poprzednikom. Dzięki temu jego dzieło okazało się pasjonującą lekturą pełną anegdot i nieznanych historii, która pozwala przenieść się do II Rzeczpospolitej i dobrze poznać, jak w okresie jej istnienia wyglądał nasz futbol.

Nie zmienia się nic mimo lat

Sięgając po lekturę, obawiałem się, że będzie chronologicznym przedstawieniem faktów z dużą liczbą dat, nazwisk i wyników. Już pierwsze strony przyniosły zaskoczenie. Autor wcale nie nastawił się bowiem na opisywanie historii rok po roku, ale postanowił podejść do całości tematycznie. Książka składa się z osiemnastu rozdziałów, z których żaden nie liczy więcej niż trzydzieści kilka stron. Każda z części poświęcona została innemu zagadnieniu. Publikację otwiera rozdział opowiadający o tym, jak piłkarskie władze broniły się przed zawodowstwem, uznając je za coś niegodnego. Dalej mamy fragmenty poświęcone opłakanej sytuacji finansowej ówczesnych klubów, korupcji, która kiełkowała już w II RP, diecie i treningowi piłkarzy, trenerom, wyjazdom na mecze czy wątkom politycznym. Rozdziały są krótkie, najeżone przykładami i anegdotami, dzięki czemu pochłania się je z przyjemnością. Lektura nie jest nużąca, jak większość historycznych publikacji, które fragmentami stają się trudne do przebrnięcia – czasem zdarza mi się niektóre z nich porzucić w połowie. Przy „Niezwykłym świecie przedwojennego futbolu” nie miałem takich myśli, bo też autor postarał się o przedstawienie esencji. Udało mu się to dzięki dwóm rzeczom: dobremu researchowi źródeł i zwięzłemu językowi – publikacja zdecydowanie nie jest przegadana.

Sierpniowe premiery

Ten miesiąc upłynie pod znakiem futbolu. Nie jest to specjalne zaskoczenie – w końcu w Polsce wychodzi najwięcej książek właśnie o piłce nożnej. Wyjątkami będą jedynie trzecia już publikacja katalońskiego biegacza Kiliana Jorneta, która doczekała się przekładu na nasz rodzimy język oraz nowe „dziecko” Łukasza Ceglińskiego, oczywiście o koszykówce. Małe sierpniowe ożywienie może zwiastować mocną końcówkę roku.

Zaczynamy od lektury, która ukaże się pod patronatem niniejszego bloga. To pozycja „Niezwykły świat przedwojennego futbolu” Remigiusza Piotrowskiego, najnowsza sportowa propozycja Wydawnictwa PWN. Książka, która na półki w księgarniach trafi 12 sierpnia, przybliża „świat pełen sprzeczności, w którym po boiskach biegali robotnicy i inteligenci, a choć żaden z nich nie mógł na piłce zarabiać, na boku dorabiało na niej wielu”. Tak przeczytać możemy w zapowiedzi publikacji, dowiadując się z niej również: „To wtedy działacze świecili przykładem a po cichu część z nich snuła misterne intrygi; gwiazdy rozbudzały wyobraźnię tłumów, by po chwili okładać się pięściami po głowach, a eleganccy dżentelmeni w kapeluszach rozprawiali na trybunach o sztuce i… lżyli do utraty tchu sędziego-kalosza. To w końcu świat idealistów, romantyków i niepokornych pionierów. Pełen pasji, humoru. Dziwny i intrygujący”. To wszystko na 320 stronach postanowił opisać dziennikarz i pisarz, autor bloga Tropy Historii, który na swoim koncie ma takie tytuły jak „Literaci w przedwojennej Polsce. Pasje, nałogi, romanse”, „Rozkaz: Trzaskać! Zapomniane akcje polskiego podziemia” oraz „Artyści w okupowanej Polsce”. Widać wyraźnie, że Piotrowski gustuje w tematyce okołowojennej, tym razem decydując się na przybliżenie czytelnikom świata futbolu w latach 1918-1939. Z książki mamy dowiedzieć się, dlaczego kluby nie mogły płacić piłkarzom, ile kosztowało „ustawienie” meczu w II RP, jak wyglądał trening przedwojennej drużyny oraz dlaczego rabin przerwał mecz? Zapowiada się ciekawa lektura, której okładkowa cena to 49 zł. Sporo, ale w przedsprzedaży na stronie wydawnictwa ten tytuł można nabyć już za 36,75zł.

Kolejna ze sportowych propozycji na ten miesiąc wprawdzie miała już swoją premierę 3 sierpnia, ale za to nie jest jeszcze dostępna w przedsprzedaży. Mowa o nowej książce Łukasza Ceglińskiego „Mundial pod koszem”, wydanej z okazji startujących za kilkanaście dni mistrzostw świata koszykarzy. Współautor takich pozycji jak „Srebrni chłopcy Zagórskiego” i „Zieloni kanonierzy”, tym razem postanowił wzorem ojca napisać coś sam (Marek Cegliński przed miesiącem wydał jako solista „Złote dziewczyny”, których recenzję znajdziecie tutaj). Tak powstało jego najnowsze dzieło, które ma być udostępnione do zakupu w najbliższych dniach na stronie Polskiego Związku Koszykówki. To właśnie on jest wydawcą „Mundialu pod koszem”, w którym „można znaleźć informacje, ciekawostki czy zdjęcia dotyczące historii koszykówki w Polsce. Awans kadry na mistrzostwa świata po tak długiej przerwie zachęcił Łukasza Ceglińskiego, autora książki, do zebrania najciekawszych i najważniejszych faktów dotyczących koszykarzy”. Tak przynajmniej wynika z zapowiedzi, w której czytamy również: „W publikacji można znaleźć ciekawostki o kadrze, która 52 lata temu zajęła piąte miejsce w Urugwaju oraz drogę do awansu obecnej reprezentacji”. Sądząc po poprzednich pozycjach dziennikarza Polsatu Sport, szykuje się znakomita lektura. Na razie nie jest jeszcze znana liczba stron książki, a także jej okładkowa cena. Więcej informacji pojawi się już wkrótce.

„Ludzie ze złota. 20 rozmów o tym, jak zostaje się mistrzem" [Zapowiedź]

- U Wilfredo Leona w Perugii spędziliśmy parę dni. Połowę wywiadu z Vitalem Heynenem przeprowadziliśmy w trakcie czterogodzinnej wycieczki w śniegu na okoliczne wzgórze. Michał Winiarski otworzył się i zaczął opowiadać o swoich kłopotach ze zdrowiem - Jakub Radomski zdradza kulisy prac nad książką „Ludzie ze złota”, będącej zbiorem wywiadów z polskimi siatkarzami i trenerami naszych mistrzów świata. Publikacja napisana wraz z Edytą Kowalczyk ukaże się 31 lipca w serii „Biblioteka Przeglądu Sportowego”.

Pomysł na książkę w obecnej formie nie od razu zakiełkował w głowach autorów. Jego genezy należy szukać w zaciszu gabinetu redaktora naczelnego „PS”, Przemysława Rudzkiego. - Chciałem napisać książkę o zupełnie innej dyscyplinie, ale stwierdziliśmy, że temat jest mało atrakcyjny, więc zaczęliśmy się zastanawiać nad czymś innym - Radomski wspomina spotkanie ze swoim szefem, od którego wszystko się zaczęło. - Przemek rzucił, że chętnie przeczytałby zbiór dużych rozmów z siatkarzami: o ich życiu, zainteresowaniach, pasjach. Są w końcu najlepsi na świecie, a nie wiemy o nich zbyt wiele. Doszliśmy do wniosku, że to dobry pomysł i najlepiej, gdyby napisały to dwie osoby: Edyta Kowalczyk oraz ja.

Wywiad w śniegu i wizyta u Leona

Tak zaczęła się przygoda, która swój finał znajdzie w księgarniach dokładnie za trzy tygodnie. Zanim jednak autorzy mogli z niecierpliwością wyczekiwać dnia premiery, czekał ich ogrom pracy do wykonania. Na początek trzeba było przekonać do udziału w projekcie głównych bohaterów. Dziennikarze przepytali ostatecznie dwudziestu jeden siatkarzy. -  Zaimponowało nam, że prawie wszyscy pozytywnie do nas podeszli. Pomysł im się spodobał, z dużą ochotą mówili o rzeczach, o których nigdy wcześniej nie opowiadali - podkreśla Radomski. - Z każdą z tych osób się spotkaliśmy, rozmowy były długie i trwały od ponad godziny nawet do trzech, czterech godzin. Pojechaliśmy do Perugii, gdzie spędziliśmy parę dni u Wilfredo Leona. W Niemczech spotkaliśmy się z Vitalem Heynenem. Idąc w śniegu przez cztery godziny na okoliczne wzgórze, zrobiliśmy połowę wywiadu, który dokończyliśmy w domu trenera przy herbacie - zdradza.

Czerwcowe premiery (cz. 1)

Warszawskie Targi Książki za nami, co powinno zwiastować mniejsze natężenie sportowych premier. Jak się jednak okazuje, w czerwcu wydawnictwa wcale nie postanowiły zwolnić. Początek tego miesiąca przyniesie co najmniej pięć ciekawych nowości, którym wypada poświęcić trochę miejsca.

Zacznie się 5 czerwca, kiedy to do księgarni trafi nowa książka dziennikarza „Super Expressu”, Piotra Dobrowolskiego. To jeden z najbardziej płodnych autorów ostatnich miesięcy, bo od września zdążył wydać już dwie pozycje. Pierwsza – autobiografia Dawida Janczyka, którą spisywał – odbiła się zdecydowanie największym echem. Później była jeszcze biografia zmarłego Stanisława Terleckiego, a teraz przyszedł wreszcie czas na szerszy problem: odsiadki sportowców. „Sport zza krat’, bo taki tytuł będzie nosiła najnowsza pozycja dziennikarza, ukaże się nakładem Wydawnictwa Hardego (podobnie jak Terlecki, Janczyk to SQN). Na 240 stronach autor „podjął kolejny trudny sportowy temat tabu”, jak przeczytać można w zapowiedzi publikacji. „Sport to nie tylko pełne kibiców hale i stadiony. Medale, chwała i sponsorzy. Taki obraz widzimy i chcemy widzieć.  Nie zawsze droga do sukcesu jest prosta. Czasami niektórzy bohaterowie mają problemy z prawem. To właśnie im poświęcony jest reportaż Piotra Dobrowolskiego”, czytamy w opisie książki. Zapowiada się ciekawa pozycja, bo takiego tematu nie podjął jeszcze żadnen z autorów. Lista sportowców, o których napisał Dobrowolski, jest długa: Jerzy Pawłowski, Włodzimierz Trams, Roman Wrocławski, Wojciech Ozimek, Stanisław Burzyński, Igor Sypniewski, Janusz Żmijewski czy Władysław Grotyński. To tylko niektórzy bohaterowi historii, które zawarł w swoim dziele dziennikarz. Mamy więc przedstawicieli różnych dyscyplin, a sporo miejsca autor postanowił poświęcić również tzw. "aferze Fryzjera". Jak zaprezentuje się całość, przekonamy się już niedługo. Okładkowa cena pozycji to 39,99 zł, ale w przedsprzedaży na LaBotiga.pl znajdziecie ją już za 28 zł.

Niemal dokładnie tyle samo (28,80 zł) trzeba w przedsprzedaży zapłacić za kolejną sportową nowość z datą premiery 5 czerwca. Właśnie wtedy do sprzedaży trafi książka Bartłomieja Rabija „Podcięte skrzydła kanarka. Blaski i cienie brazylijskiego futbolu”. Autor doskonale znany jest wszystkim, którzy pasjonują się południowoamerykańską piłką – wszak to jeden z największych znawców w tym temacie w Polsce. Jego głos można było swego czasu usłyszeć na antenie stacji SportKlub, gdzie komentował ligę argentyńską i brazylijską, a także podczas ostatniego mundialu, kiedy gościł w studiu TVP. Teraz Rabij jest częstym ekspertem podczas Młodzieżowych Mistrzostw Świata U-20 w Polsce, komentując mecze południowoamerykańskich reprezentacji. W książce dziennikarz postanowił przyjrzeć się bliżej kondycji futbolu w Brazylii, próbując znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego od ponad dekady Canarinhos czekają na jakikolwiek sukces na międzynarodowej arenie, mimo pokolenia wspaniałych zawodników. „Jaką skalę w brazylijskim futbolu osiągnęła korupcja? Dlaczego zawodnicy uciekają z ligi brazylijskiej? Na te pytania odpowiada Bartłomiej Rabij w książce opisującej przy okazji piłkarską historię Brazylii i rozprawiającej się z mitami na jej temat. Jeden z największych polskich znawców południowoamerykańskiej piłki pisze, czym tak naprawdę jest joga bonita z 1982 roku i dlaczego reprezentacja Canarinhos nie jest już taką potęgą, jak jeszcze kilkanaście lat temu. A wszystko po to, by znaleźć odpowiedź na pytanie, czy wkrótce będziemy świadkami upadku kanarka”, przeczytać można w zapowiedzi wydawcy, czyli Wydawnictwa SQN. Kto chciałby poznać odpowiedzi na te pytania, powinien skusić się na zakup liczącej 328 stron książki. Michał Pol i Leszek Jarosz przekonują na okładce, że warto, a na zakończenie trzeba dodać, że znaczna część publikacji ma formę reportażu z wizyt, jakie Rabij składał krajowi, który postanowił opisać. Okładkowa cena książki to 39,99 zł.

„Szmata”, czyli jak Tomasz Łapiński został pisarzem

Nastały czasy, kiedy coraz więcej piłkarzy chwyta za pióro. Książka sportowca nie jest niczym szokującym, nawet jeśli czytelnik ma świadomość, że rola głównego bohatera ograniczała się wyłącznie do opowiedzenia swojej historii, którą spisał za niego ghostwriter (najczęściej dziennikarz). W tym wszystkim Tomasz Łapiński z powieścią „Szmata” jawi się jako chluby wyjątek od reguły. Nie dość, że stworzył coś od początku do końca sam, to jeszcze zrobił to w taki sposób, że da się to czytać. Ba, zaryzykuję nawet stwierdzenie, że eks-zawodnik zawstydził niejednego pisarza. A to już duży wyczyn!

Po „Szmacie” spodziewałem się kolejnego piłkarskiego kryminału. Choć nie jest to najpopularniejszy gatunek literatury sportowej, w ostatnich latach ukazało się sporo książek tego typu, żeby wymienić tylko „Sam na sam ze śmiercią” Nikodema Pałasza, „Okrągły przekręt” Maurycego Nowakowskiego czy najbardziej znaną w tym gronie pozycję „Gracz” Przemysława Rudzkiego. Dzieło Tomasza Łapińskiego jest jednak inne i to pierwsze pozytywne zaskoczenie. Autor nie poszedł utartym szlakiem, tylko obrał własną drogę, tworząc historię zupełnie odmienną od schematu: zabójstwo – śledztwo – rozwiązanie zagadki. W „Szmacie” brak trupów i postaci policjanta/detektywa, będącej głównym bohaterem akcji. Jest za to ciekawie zbudowany świat, dobrze poprowadzona fabuła, idealnie oddany klimat piłkarskiej szatni i brudnej rzeczywistości polskiego futbolu przełomu wieków (akcja dzieje się w 2002 roku). Książka rozkręca się ze strony na stronę, im dalej w głąb, tym staje się ciekawsza, a niebanalny finał jest znakomitą puentą całego dzieło. To wszystko wystawia „Szmacie” bardzo pozytywną recenzję.

Nie daj się zeszmacić

Głównym bohaterem „Szmaty” jest obrońca Roman Dzwonecki, nieco wiekowy już kapitan stołecznego klubu Centrum, który powoli zmierza do zakończenia kariery. Wyróżnia się na tle pozostałych bohaterów rozwagą, uczciwością i twardym stąpaniem po ziemi, można powiedzieć, że nie pasuje do towarzystwa, które poznajemy na początkowych kartkach książki. W pierwszej części Łapiński opisuje bowiem świat piłki nożnej od środka: zaznajamia czytelnika z typowymi piłkarzami, którzy grają w klubie z głównym bohaterem. Mamy więc zawodnika, który lubi zaglądać do kieliszka i przychodzi na treningi na bani, jest nałogowy hazardzista, babiarz myślący tylko o seksie, facet, który ciągle przeklina, zastraszający wszystkich bramkarz, wrzeszczący trener i kilka innych typów osobowości. Przez prezentację drużyny Centrum Łapiński stara się pokazać czytelnikowi przeciętną piłkarską szatnię, stara się przekazać, jak ona wygląda od środka, jak funkcjonuje i z jakimi problemami się boryka (opóźnienia w wypłatach, niesłowny prezes, niedorzeczni kibice). To z pewnością ciekawe wprowadzenie do lektury dla osób, które nie interesują się futbolem, ale dla prawdziwych fanów, którzy mają za sobą kilka mocnych piłkarskich autobiografii, nie ma w tym nic nadzwyczajnego. Pierwsza część powieści długo nie zapowiadała tak dobrej pozycji, jaką okazała się „Szmata”, ale kiedy nagle główny bohater staje przed pokusą łatwego zarobienia dużych pieniędzy, akcja zdecydowanie przyspiesza, a książka wciąga z każdą kolejną stroną.