Przez Rosję futbolowym szlakiem

Rosja – gospodarz najbliższego mundialu – to kraj pełen sprzeczności i absurdów. Książka dziennikarzy „Gazety Wyborczej”: Romana Imielskiego i Radosława Leniarskiego „Najważniejszy mecz Kremla” doskonale obrazuje, dlaczego. Autorzy pokazali polityczne, społeczne i historyczne oblicze państwa Putina, dzięki czemu każdy, kto sięgnie po ich lekturę, będzie mógł śledzić mistrzostwa świata zdecydowanie bardziej świadomie.

Na styku sportu i polityki bardzo często dzieją się rzeczy niezwykłe. Jeśli za organizację najważniejszej sportowej imprezy bierze się jedno z największych światowych mocarstw, ciekawych tematów do opisania jest bez liku. Zwłaszcza jeśli gospodarzem mundialu zostaje państwo takie jak Rosja – rządzone autorytarną ręką Putina i wywołujące międzynarodowe konflikty, które mimo wszystko stara się udowodnić reszcie świata swoją normalność, a zarazem wyższość. Roman Imielski i Radosław Leniarski weszli do paszczy lwa – udali się do Rosji, by z bliska przyjrzeć się przygotowaniom tego kraju do mistrzostw świata. „Najważniejszy mecz Kremla” jest jednak czymś więcej niż tylko reporterską relacją z tej wizyty. Oprócz rozdziałów poświęconych Kremlowi, Sarańsku, Kazaniowi, Soczi, Wołgogradzie i Kaliningradzie, gdzie osobiście gościli dziennikarze, czytelnik znajdzie w książce cenne informacje na temat kontrowersji wokół przyznania Rosji organizacji mundialu, dowie się o szczegółach afery dopingowej, pozna prawdziwe historie oligarchów z majątkami szacowanymi na miliardy dolarów, a także przekona się, jak bezwzględna i wszechmocna jest w tym kraju jedyna słuszna władza.

Podróż przez Rosję

„Najważniejszy mecz Kremla” ma w zasadzie dwa oblicza. Jedno jest typowo reportażowe – autorzy poszczególne rozdziały poświęcają wizytom w rosyjskich miastach. W Moskwie spotykają 61-letniego Grigorija, który strzeże kwiatów i zdjęć w miejscu, w którym zamordowany został Borys Niemcow, jawnie sprzeciwiający się polityce Kremla. W stolicy rozmawiają także z niejakim Szpryginem – przywódcą rosyjskich chuliganów, którzy starli się ze swoimi polskimi odpowiednikami w Warszawie podczas Euro 2012, a cztery lata później siali popłoch w trakcie mistrzostw Europy we Francji. W Sarańsku autory udają się na konferencją prasową wicepremiera Republiki Mordowii, a następnie wzbudzają podejrzenia władz i zostają „zaproszeni” na komisariat. Prosto z Sarańska dziennikarze udają się do Poćmy, gdzie znajduje się jeden z rosyjskich (wciąż funkcjonujących) łagrów, a podczas podróży do tego przerażającego miejsca słuchają opowieści taksówkarza. W Petersburgu próbują znaleźć odpowiedź na pytanie, ile naprawdę kosztowała Zenit Arena. W Kazaniu dowiadują się, czego nie robi się dla gwiazdy takiej jak Cristiano Ronaldo. W Wołgogradzie na własnej skórze przekonują się o słuszności stwierdzenia „Stalin wiecznie żywy”, a w Kaliningradzie poznają historię Domu Sowietów, czyli jednej z najgorzej wznoszonych budowli w dziejach ZSRR i Rosji.

Piątka na piątek: Niezwykłe przygody Jacka Gmocha

Jest bez wątpienia jedną z najbarwniejszych postaci polskiej piłki. Mimo blisko 80 lat na karku Jacek Gmoch nie traci rezonu, a w wydanej właśnie autobiografii „Najlepszy trener na świecie” opowiada anegdotę za anegdotą. Dziś pięć niezwykłych historii z udziałem byłego selekcjonera reprezentacji Polski, które opisał w swoich wspomnieniach stworzonych przy udziale "Wywiadowców": Arkadiusza Bartosiaka i Łukasza Klinke.

1. Jak miał rozkręcić wspólny biznes z Rolling Stonesami

Dziś brzmi to trochę jak opowieść rodem z filmów science fiction, ale ta historia pokazuje, że w Stanach Zjednoczonych może się zdarzyć absolutnie wszystko. Szczególnie, jeśli poznaje się wpływowego biznesmena, jakim w latach 70. był Edward Piszek. To amerykański przemysłowiec o polskim pochodzeniu, który za czasów komuny stał się polonijnym filantropem. „W Polsce działał trochę jak łowce głów. Wyszukiwał artystów, naukowców i sportowców i dawał im stypendia w Stanach. Zawsze miał pomysł, jak na tych konkretnych ludziach można zarobić…”, wspomina w książce Jacek Gmoch, który spotkał go podczas mundialu w Niemczech. Piszek przyleciał z USA do Murrhardt, by wręczyć prezenty biało-czerwonym. „Każdy z ekipy dostał po zegarku z białego złota. Mam ten zegarek do dziś”, opowiada ówczesny asystent trenera Kazimierza Górskiego.

Na zegarku się jednak nie skończyło. Podczas spotkania Gmoch zaproponował Piszkowi stworzenie drużyny piłkarskiej Philadelphia Fury złożonej z Amerykanów i byłych reprezentantów Polski. Pomysł bardzo spodobał się biznesmenowi, a jego sekretarz Stanley Moszuk, który miał szerokie kontakty w show-biznesie, zaproponował nietypowych partnerów tego przedsięwzięcia. „Wymyślił, że współudziałowcami będą chłopaki z Rolling Stonesów”, relacjonuje w swojej książce Gmoch. Jak się okazało, nie były to tylko szumne zapowiedzi i wkrótce doszło do spotkania. „Razem z Moszukiem spotkaliśmy się z jednym z nich w Nowym Jorku (…) Porozmawialiśmy z nim i z jego prawnikami w biurze przy Fifth Avenue w 1975 albo 1976 roku”. Choć większość osób dałaby się pokroić za możliwość osobistego spotkania z Mickiem Jaggerem lub Keithem Richardsem, Jacek Gmoch nie zarejestrował nawet, który z członków zespołu był obecny na spotkaniu. „A bo ja pamiętam, jak ci krzykacze się nazywali?”, w swoim stylu relacjonuje w książce szkoleniowiec. „Stonesi nie robili na mnie wrażenia, bo muzyką, którą kocham, jest street jazz”, dodaje trener.

Majowe premiery (cz. 1)

Zbliżający się mundial w Rosji sprawił, że we wszystkich wydawnictwach zapanowała futbolowa gorączka. Jej efektem jest blisko 20 (!) piłkarskich premier zaplanowanych na maj. W pierwszej połowie tego miesiąca na 12 sportowych książek aż 11 będzie poświęconych najpopularniejszej grze na świecie. Czego dokładnie mogą oczekiwać kibice?

Prawdziwym piłkarskim świętem będzie 9 maja. Właśnie wtedy do księgarni trafi większość z premier zaplanowanych na pierwszą część miesiąca. Zaczynamy od długo wyczekiwanej książki byłego selekcjonera reprezentacji Polski, Jacka Gmocha. Pozycja o osobliwym tytule „Najlepszy trener na świecie” to wywiad rzeka za szkoleniowcem, który przeprowadzają „Wywiadowcy”: Arkadiusz Bartosiak i Łukasz Klinke. Panowie znani są z rozmów ze sławnymi osobami, które ukazują się m.in. na łamach magazynu „Playboy”. Taka była zresztą geneza książki. Dziennikarze przeprowadzali wywiad do wspomnianego czasopisma i tak dobrze rozmawiało im się z Jackiem Gmochem, że zdecydowali się na dłuższą formę. Dzięki temu za kilka dni fani polskiej piłki będą mogli zapoznać się z publikacją „o piłce, zawodnikach i trenerach, dawnych i obecnych, politycznych i biznesowych relacjach w sporcie, pracy trenera w Europie i w Ameryce”, jak zapowiada ją Wydawnictwo W.A.B. Na 448 stronach Gmoch ma wrócić do szybko przerwanej kariery piłkarza, wszystkich etapów swojej trenerskiej przygody czy wreszcie pokusić się o analizę współczesnego futbolu. To wszystko, jak przeczytać można w opisie, uczyni w charakterystycznym dla siebie stylu: „Jacek Gmoch potrafi mówić jak nikt inny: zajmująco, zawsze w punkt i bez ogródek. Z jego wspomnień wyłania się barwny, żywy obraz środowiska piłkarskiego, przede wszystkim polskiego i greckiego, oraz całej epoki tej dyscypliny sportu, kiedy to reprezentacja Polski należała do światowej czołówki”. Właśnie zacząłem czytać książkę i muszę przyznać, że rozpoczyna się nieszablonowo i ciekawie. Wkrótce na blogu nieco więcej o tej publikacji, a już teraz dodam tylko, że za przyjemność zapoznania się ze wspomnieniami byłego selekcjonera trzeba zapłacić 44,99 zł. Taka kwota widnieje przynajmniej na okładce, bo w przedsprzedaży dzieło trenera można nabyć nawet za niecałe 29 zł. Warto dodać, że to trzecia książka selekcjonera, a druga, która ukazuje się w Polsce. W 1978 r. wydano u nas słynną „Alchemię futbolu” (ponad 100 tys. sprzedanych egzemplarzy), a w 1985 r. w Grecji ukazała się pozycja „Sto lat u Grecji” (nigdy nie została przetłumaczona na język polski). Najnowsza z pewnością nie pobije wyniku poprzedniczki, bo rynek mocno zmienił się w ciągu 40 lat, ale dla fanów futbolu „Najlepszy trener na świecie” będzie z pewnością pozycją obowiązkową.

Podobnie jak propozycja, która na 9 maja została zaplanowana przez Wydawnictwo Agora. „Najważniejszy mecz Kremla” to reportaż dwóch dziennikarzy „Gazety Wyborczej": Romana Imielskiego (szef działu „Kraj”) oraz Radosława Leniarskiego (szef działu „Sport”), którzy odwiedzili Kreml, Sarańsk, Kazań, Soczi, Wołgograd i Kaliningrad. Podróżując po kraju mistrzostw, autorzy starali się znaleźć odpowiedź na pytanie, czy Rosja kupiła sobie piłkarskie mistrzostwa świata? Wydawcy tak zapowiadają tę publikację: „To książka o imperium, które szykuje się do ogromnego wyzwania organizacyjnego i wizerunkowego. Autorzy piszą o oligarchach futbolowych, rosyjskich kibolach i Kazaniu - sportowej stolicy Rosji. Wdzierają się do ruin Domu Sowietów w Kaliningradzie, zamyka ich milicja Republiki Mordowii, a oni niezrażeni jadą dalej zobaczyć łagry rejonu sarańskiego, gdzie siedziały dziewczyny z PussyRiots, oglądają blichtr losowania grup mistrzostw na Kremlu i centrum sportowe, w którym państwo produkowało dopingowiczów”. Widać wyraźnie, że to coś dla tych, którzy lubią związki sportu z polityką, ale również chcieliby poznać szersze tło zbliżającej się imprezy, nie skupiając się wyłącznie na jej sportowej stronie. Liczącą 344 strony książkę poleca sam Jacek Hugo-Bader, co wydaje się dobrą rekomendacją również dla tych, którzy niekoniecznie interesują się futbolem. Dla fanów piłki winna to być pozycja obowiązkowa, bo rzadko w ostatnim czasie polscy wydawcy decydują się na sportowe reportaże, jako że jest to gatunek najtrudniejszy i najbardziej kosztowny. Każde tego typu dzieło jest więc na wagę złota, dlatego tym bardziej należy rozważyć zakup „Najważniejszego meczu Kremla”. Okładkowa cena publikacji to 39,99 zł, ale w przedsprzedaży książkę można znaleźć już z ponad 30% rabatem.

Z Majką przez kolarski świat

Pierwsze naprawdę upalne dni tej wiosny to idealny moment na aktywne spędzenie dnia. Wszystkim, którzy mają zamiar rozpocząć swoją przygodę z kolarstwem lub chcieliby do jazdy na rowerze podejść bardziej profesjonalnie, z pomocą przychodzi Maja Włoszczowska. W książce „Rowerem na szczyt. Trenuj z Majką” napisanej z Karoliną Oponowicz dwukrotna srebrna medalistka olimpijska wyjaśnia wszystkie kwestie związane z jej ukochaną dyscypliną.

Nie było dotychczas w Polsce zbyt wielu książek o kolarstwie. Niezwykła historia Lance’a Armstronga znalazła swoje odzwierciedlenie w wydanych przez laty biografiach, potem w publikacjach opisywano jego upadek, ale tak naprawdę pozycji o tej dyscyplinie sportu ukazało się u nas dotychczas niewiele. Poradnik Mai Włoszczowskiej jest więc na rynku absolutnym novum – podczas gdy w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie bieganiem na półkach w księgarniach zaczęły się pojawiać liczne poradniki na ten temat, osoby rekreacyjnie jeżdżące na rowerach pozostawały bez takiej pomocy. Bardzo dobrze się więc stało, że ktoś w końcu postanowił podjąć ten temat. Jeszcze lepiej, że zrobiła to Włoszczowska. Po pierwsze ma ona na swoim koncie autobiografię („(Sz)koła życia” ukazała się w 2014 roku nakładem Wydawnictwa Burda Książki), posiada doświadczenie, które absolutnie uprawnia ją do udzielania porad innym i jest dobrze wykształcona (studia wyższe), co uwiarygadnia ją jako książkowego eksperta. Fakt, że uprawia ona kolarstwo górskie, nie ma wielkiego znaczenia – w książce „Rowerem na szczyt” można znaleźć uniwersalne rady, które przydadzą się każdemu niezależnie od tego, jaką odmianę jazdy na rowerze chciałby zgłębić.

Teoria w praktyce

Jednym z kluczowych elementów sukcesu nowej książki Mai Włoszczowskiej jest bez wątpienia jej doświadczenie. Jako że Polka ma za sobą ponad 20 lat treningów, startów w zawodach i przygotowań do najważniejszych imprez, wszystkie kwestie związane z kolarstwem ma przetestowane w praktyce. Poradniki bardzo często pisane są przez osoby, które wprawdzie dysponują dużą wiedzą, ale nie miały okazji skonfrontować jej z rzeczywistością. W przypadku „Rowerem na szczyt” jest zgoła inaczej. W książce poznamy nie tylko autorski program treningowy Majki czy kilka przepisów na jej ulubione dania, ale znajdziemy tam również cenne komentarze. Sprawdzenie blokady amortyzatora (przez ten błąd autorka straciła w Rio kilka sekund), potrenowanie wyjmowania nogi z zatrzasków czy konieczność bycia przekonanym w 100% o powodzeniu podjętego wyzwania – to tylko niektóre z obserwacji Włoszczowskiej, które poczyniła na podstawie przebiegu własnej kariery. To niewątpliwa zaleta książki, bowiem oprócz teoretycznej podstawy, każdy aspekt jest opisywany przez pryzmat osobistych doświadczeń głównej bohaterki. Nikogo nie trzeba chyba przekonywać, jak cenne są wskazówki kogoś, kto dwukrotnie stawał na podium igrzysk olimpijskich.

Zapiski górskiego skazańca. Książka Denisa Urubki

W ostatnich miesiącach było o nim bardzo głośno. Narodową wyprawą Polaków na K2 żył cały kraj, a Denis Urubko był jedną z jej głównych postaci. I choć medialny przekaz dotyczący tego himalaisty nie zawsze był pozytywny, Wydawnictwo Agora postanowiło wznowić jego wspomnienia z 2011 roku. „Skazany na góry” to kolejna pozycja obowiązkowa dla wszystkich, którzy chcieliby się dowiedzieć, co pcha ludzi w niebezpieczeństwo czyhające na wysokości 8000 metrów.

Nie jest to klasyczna autobiografia. Denis Urubko nie opisuje w książce swojego dzieciństwa, nie charakteryzuje rodziców (choć kilkukrotnie wspomina o tym, czego nauczył go ojciec), ani nie prowadzi chronologicznej narracji od narodzin, poprzez wspinaczkowe początki, a na najważniejszych himalajskich wyprawach kończąc. „Skazany na góry” to w zasadzie urywki z przeszłości. Mówiąc ściślej – zapiski z różnych miejsc i najważniejszych wydarzeń, w których brał udział Rosjanin. Ramy czasowe jego opowieści również nie są zbyt szerokie. Najodleglejsze rozdziały poświęcone są temu, co w życiu głównego bohatera działo się w połowie lat 90. Najnowsze sięgają 2006 roku, więc w zasadzie książka opisuje kilkanaście lat. Co jednak istotne, to bardzo ważny, by nie powiedzieć, że kluczowy okres w karierze Urubki. W 1993 roku rozpoczęła się jego przygoda z alpinizmem, która rozwinęła się w błyskawicznym tempie – już siedem lat później zdobył swój pierwszy ośmiotysięcznik: Mont Everest. Nie o wszystkich wyprawach himalaista opowiada we wspomnieniach. Wybiera kilkanaście z nich (książka liczy 16 rozdziałów), ale oprócz prób zdobycia najwyższych gór, Urubko pisze również o biegach górskich czy wizycie na festiwalu wręczenia Złotych Czekanów.

Im dalej, tym ciekawiej

Właśnie w tej różnorodności tematów kryje się sekret tego, że „Skazany na góry” rozkręca się dosyć powoli. W pierwszych rozdziałach autor opisuje wspinaczkę na Szczyt Wolnej Korei, charakteryzuje kazachskie góry, opisuje zawody we wbieganiu na Chan Tengri czy wspomina treningi w kazachskim wojsku (Urubko był żołnierzem armii Kazachstanu). Zasadność tych fragmentów jest oczywista – autor chciał pokazać, jak wyglądała jego droga do największych sukcesów, ale jednak nie jest to tym, na co czekają czytelnicy. Dopiero gdy w siódmym rozdziale himalaista opisuje wyprawę na K2, zaczyna się robić bardzo ciekawie. Ten wysoki poziom utrzymuje się już na szczęście do ostatnich stron lektury, dzięki czemu przeciętne pierwsze wrażenie zostaje zatarte, a ogólne wrażenie po przeczytaniu książki jest w sumie niezwykle pozytywne. Po raz kolejny okazuje się, że wyprawy na ośmiotysięczniki, niezależnie od tego, przez kogo są opisywane, są zdecydowanie najciekawsze.

Futbolowa matematyka

Futbol totalny wyjaśniony za pomocą analizy zachowania mrówek. Gra FC Barcelony przyrównana do działania jednokomórkowych organizmów. Słynny gol Ibry przewrotką w meczu z Anglią rozłożony na czynniki pierwsze, wpływ wprowadzenia trzech punktów za zwycięstwo na taktykę drużyn i obalenie wielu teorii gry u bukmachera. Kiedy wydawało się, że piłki nożnej nie da się przeanalizować jeszcze dokładniej, David Sumpter ze swoją „Piłkomatyką” zaskoczył wieloma ciekawymi spostrzeżeniami zaserwowanymi w przystępnej dla każdego formie.

Początkowo byłem przerażony. Kiedy przekartkowałem książkę wydaną przez Copernicus Center Press, byłem przekonany, że bliżej jej będzie do publikacji naukowej. Sporo wykresów, wzorów, w tekście wiele liczb i specjalistycznych określeń. Na szczęście moja obawy były bezzasadne, bo „Piłkomatyka” okazała się bardzo przystępną lekturą. David Sumpter – profesor matematyki stosowanej – w atrakcyjnej formie opowiada o wielu futbolowych zjawiskach pod kątem matematycznym. W zasadzie jego publikację można streścić jako wytłumaczenie piłki nożnej za pomocą modeli matematycznych. Autor w trzech częściach („Na boisku”, „Na ławce” i „Na trybunach”) i 13 rozdziałach podaje różne przykłady znanych kibicom zjawisk, które przedstawia lub tłumaczy w matematyczny sposób. Na szczęście matematyk nie wyszedł z założenia, że czytelnicy dysponują jego poziomem wiedzy. Nawet jeśli używa specjalistycznych terminów i zwrotów, dokładnie je tłumaczy i podaje wiele przykładów, co ułatwia przyswojenie informacji. Dzięki temu „Piłkomatykę” z drobnymi wyjątkami czyta się bardzo sprawnie, a każda strona zaskakuje kolejną analizą, na którą wpaść mógł wyłącznie ktoś zafiksowany na punkcie futbolu i nauki.

Biologiczna piłka nożna i rachunek prawdopodobieństwa

Tym, co najbardziej zaskakuje w książce, jest to, jak wiele piłkarskich zjawisk można wytłumaczyć przy pomocy procesów występujących w naturze. W jednym z rozdziałów autor przedstawia ewolucję taktyki piłkarskiej, jednak nie skupia się na samym ustawieniu zawodników na boisku, ale połączeniach między nimi. Przedstawia modele gry reprezentacji Węgier z 1953 roku, Interu Mediolan z lat 70., Liverpoolu z lat 80. i FC Barcelony w sezonie 2010/2011 (drużyna Pepa w szczytowej formie). Sumpter tłumaczy, co pozwalało zwyciężać tym zespołom w danym okresie, porównując sieć trójkątów Blaugrany z siecią budowaną przez organizmy jednokomórkowe (śluzowce) szukające pożywienia. Biologiczne analogie znajdują odniesienie w wielu innych przypadkach. Intuicyjny wybór taktyki na mecz porównany został w publikacji do zachowania gołębi w ptaszarni. Futbol totalny zestawiony został z poruszaniem się mrówek i, o dziwo, znalazło się tutaj mnóstwo podobieństw.  Inne przykłady ze świata futbolu można wyjaśnić, analizując polujące lwy czy ławice ryb, co pozwala spojrzeć na, wydawałoby się, dobrze znaną nam grę w zupełnie nowy sposób. Wprawdzie trudno oczekiwać, żeby Guradiola nakazał swoim piłkarzom zachowywać się jak mrówki, a Mourinho uczył zespołu koordynacji działań godnej stada gołębi, ale dla kibica piłkarskiego to ciekawe i świeże spojrzenie na futbol. To właśnie coś, czego po takiej książce należało się spodziewać.

Piątka na piątek: John Cross „Arsène Wenger. Generał i jego Kanonierzy”

Po 22 latach pracy przy Highbury i Emirates Stadium, Arsène Wenger ogłosił zakończenie przygody z Arsenalem. Choć w ostatnich latach obecność Francuza w mediach częściej spowodowana była żartami i docinkami po porażkach jego drużyny, był on autorem prawdziwej rewolucji w londyńskim klubie. Dziś pięć ciekawostek z książki Johna Crossa  „Arsène Wenger. Generał i jego Kanonierzy”, które najlepiej obrazują, jakie zmiany zaprowadził w ekipie Kanonierów, mimo niełatwych początków.

1. „Arsène? Jaki Arsène?”

Początki Francuza w Londynie nie były wcale łatwe. Kiedy Wenger obejmował zespół Arsenalu, był praktycznie anonimowym człowiekiem dla fanów i mediów. Mimo sukcesów z drużyną Monaco (mistrzostwo Francji, Puchar Francji, finał Pucharu Zdobywców Pucharów), mało kto wierzył, że nowy szkoleniowiec okaże się właściwym człowiekiem na właściwym miejscu. John Cross tak opisuje to w swojej książce:

Dzisiaj w Londynie powszechnie opowiada się o tym, jak to na powitanie Francuza w „Evening Standard” ukazał się artykuł zatytułowany Arsène? Jaki Arsène? Dziennikarze, którzy do dziś pracują w redakcji tej gazety, twierdzą jednak, że winą za tę najlepiej zapamiętaną część historii zatrudnienia Wengera należy obarczyć uliczny billboard.

18 września 1996 roku w „Evening Standard” ukazał się zabawny artykuł, który traktował o tym, jak wielką niewiadomą był wówczas Wenger, a jednocześnie o tym, jak hermetyczna była ówczesna angielska piłka. Autorzy artykułu pytali: „Jak należy wymawiać jego imię i nazwisko? Francuz prawdopodobnie zwracałby się do niego per Ar-senn Wą-żer. Niemiec? Pewnie mówiłby Ar-sehn Wen-ger. Stały bywalec trybuny North Bank, tynkarz Trevor Hale, też sobie nie radził: »Ar-sejn Łon-ga, co nie?«”.

Już pierwszy sezon zwiastował jednak pozytywne zmiany. Arsenal zakończył go na trzecim miejscu, najwyższym w historii swoich startów w Premier League. To, co najlepsze, miało jednak dopiero nadejść.

2. „Co ten profesorek może wiedzieć o piłce?”. Pierwszy dzień w klubie

Pierwszy dzień w nowym klubie nie obył się dla Wengera bez wpadki. Trener zapomniał o… konferencji dla dziennikarzy i dopiero ponaglony przez PR-owców Arsenalu zjawił się na spotkaniu z mediami z dwugodzinnym opóźnieniem. John Cross, który był świadkiem tamtych wydarzeń, wspomina, jakie było jego pierwsze wrażenie:

Kwietniowe premiery (cz. 2)

Piłkarskie mistrzostwa świata czuć coraz wyraźniej, gdyż na rynku zaobserwować można spore ożywienie. Jak się okazuje, nie tylko futbol będzie jednak rządził w drugiej części tego miesiąca – nowości doczekają się również fani motoryzacji, kickboxingu czy triathlonu. Przeczytajcie nieco więcej o tym, co czeka nas jeszcze w kwietniu.

Zaczynamy od pozycji obowiązkowej dla wszystkich fanów marki spod znaku wierzgającego rumaka. Dla kogoś, kto fascynuje się samochodami Ferrari, postać założyciela firmy musi być kultowa. Właśnie o niej opowiadać będzie książką „Enzo Ferrari. Wizjoner z Maranello”, która na księgarskie półki trafi 18 kwietnia nakładem Wydawnictwa SQN. Jak przeczytać można w zapowiedzi, nie będzie to typowa biografia napisana przez dziennikarza, ale opowieść syna Piero Ferrariego (wiceprezes firmy) o sławnym ojcu. Potomek założyciela firmy dzięki pomocy przepytującego go Leo Turriniego, ma zdradzić całą prawdę o człowieku, który wypromował jedną z najsłynniejszych marek w świecie motoryzacji. „Miał dwie wielkie miłości: piękne kobiety i szybkie samochody. Tajemnice miłosnych podbojów zabrał do grobu. Ale stworzona przez niego marka spod znaku wierzgającego rumaka zachwyciła cały świat, sprawiając, że jej mocy, szybkości i elegancji nie mógł się oprzeć nawet Jan Paweł II”, czytamy w opisie i możemy śmiało zakładać, że biografia nie będzie opisywać wyłącznie zawodowej części życiorysu tytułowego bohatera. Tym bardziej, że dalej w zapowiedzi pojawiają się takie słowa: „Poznaj niezwykły życiorys Enza Ferrariego, człowieka, który prowadził towarzyskie konwersacje z Benitem Mussolinim, ale uratował przed faszystami swojego żydowskiego przyjaciela. Geniusza, który odrzucił ofertę Henry’ego Forda, ale nie spodziewał się nagłego rozstania z Nikim Laudą”. Znajdzie się więc tutaj coś zarówno dla miłośników historii, jak i Formuły 1. Opowieści Piero Ferrariego zapełniły w polskim wydaniu 256 stron, a za możliwość zapoznania się z nimi wydawcy życzą sobie okładkowe 39,90 zł. W internetowej księgarni sportowej LaBotiga.pl biografię można jednak nabyć już za niecałe 26 zł, co daje ponad 35% rabatu. Na zakończenie warto dodać, że przekładem książki z języka włoskiego zajęła się Eliza Kasprzak-Kozikowska.

Kolejną z ciekawie zapowiadających się premier drugiej części kwietnia będzie pozycja Davida Sumptera „Piłkomatyka. Matematyczne piękno futbolu”. Już sam tytuł intryguje, bo połączenie piłki nożnej z królową nauk może dać niezwykle interesujący efekt. Tak jest w rzeczy samej, bo jestem już w trakcie lektury, o czym niedawno informowałem na fanpejdżu, więc mogę o publikacji napisać nieco więcej. To książka nieco podobna do „Futbonomii” Simona Kupera i Stefana Szymańskiego, ale jednak skupiająca się przede wszystkim na matematyce. Autor (badacz, a prywatnie zapalony kibic i trener), próbuje wyjaśnić futbol i zachodzące w nim zjawiska za pomocą modli matematycznych. Daje to naprawdę ciekawe przemyślenia, o czym informują także wydawcy – Copernicus Press Center – w zapowiedzi publikacji: „Jak geometria kształtuje linię pomocy FC Barcelony? Co łączy kolonię mrówek i holenderski futbol totalny? Na ile wynik meczu zależy od przypadku? Jak teoria prawdopodobieństwa może ci pomóc u bukmachera?”. Między innymi na te pytania odpowiada licząca 320 stron książka, która oficjalnie ujrzy światło dzienne 18 kwietnia. W opisie wyczytać można następujące zdania: „Współczesny futbol pełen jest liczb, wzorów i figur. Jak się w nich odnaleźć? Odpowiedź znajdziemy w modelach matematycznych używanych w biologii, fizyce i ekonomii, które David Sumpter błyskotliwie wyjaśnia na piłkarskich przykładach. Nieważne komu kibicujesz – lokalnej drużynie amatorów czy zawodowcom z Premiership, LaLiga lub Bundesligi – matematyka nauczy cię czegoś zupełnie nowego o ukochanym sporcie ludzkości”. Po przeczytaniu niemal połowy książki nie pozostaje mi nic innego, jak zgodzić się z tymi stwierdzeniami. Kto na własnej skórze chciałby się przekonać, ile wspólnego mają one z rzeczywistością, powinien liczyć się z wydatkiem rzędu 49,90 zł. Przynajmniej taka cena widnieje na okładce publikacji, której tłumaczeniem zajął się duet Bartłomiej Kucharzyk – Łukasz Lamża. Jeśli już zdecydujecie się na zakup, polecam księgarnię LaBotiga.pl, gdzie „Piłkomatykę” znajdziecie w cenie dużo niższej niż okładkowa, oszczędzając blisko 15 zł.

Jak to było?

Książka „Jak to było naprawdę”, w której kilkunastu dziennikarzy opisuje niezwykłe sportowe opowieści, to debiut Wydawnictwa Arena. Całkiem udany pod względem jakości, jednak nieco na wyrost, jeśli rozpatrywać go pod względem zgodności treści z tytułem. Publikacja nie wnosi bowiem wiele nowego do wiedzy na temat skandali, zabawnych, głośnych i niesamowitych historii, które miały miejsce w dziejach polskiego sportu.

Autorami tekstów w książce są w znakomitej większości dziennikarze słynnego krakowskiego „Tempa” (z wyjątkiem Stefana Szczepłka, który swoim artykułem otwiera publikację, Janusza Kozła oraz Norberta Tkacza). Już to samo w sobie powinno być wystarczającą rekomendacją do sięgnięcia po lekturę i tak jest w rzeczy samej – pod względem jakości tekstów i ich rzetelności wszystko stoi na bardzo wysokim poziomie. Kolejne opowieści (jest ich łącznie 23) czyta się sprawnie, cieszy spora liczba źródeł, z których korzystają autorzy, a także sposób narracji – dla każdego rozdziału inny, w autorskim stylu, ale jednocześnie niemal zawsze interesujący, nie powodujący znużenia. Mnogość opisywanych tematów (kulisy wielkich imprez, przemyt, słynne mecze polskich drużyn, dieta, wątki polityczne, doping, oskarżenia o szpiegostwo, sympatie między sportowcami) oraz dyscyplin (m.in. piłka nożna, tenis, lekkoatletyka, boks, kolarstwo, skoki narciarskie, zapasy) sprawia, że książka ma niezwykle uniwersalny charakter. Widać, że autorzy nie kierowali się popularnością wydarzeń, które brali na warsztat, ale ich niezwykłym charakterem. Dzięki temu w książce można przeczytać nie tylko o wielokrotnie opisywanych głośnych sprawach, jak afera na Okęciu czy gest Kozakiewicza, ale też mało znanym „handelku” zapaśników czy przedwojennym piłkarzu Karolu Pazurku. Wszystko to sprawia, że czytelnicy otrzymują dobrze usystematyzowaną i ciekawie podaną porcję wiedzy o niezwykłych sportowych historiach.

Czy aby na pewno „naprawdę”?

Poważnym mankamentem – jak na książką zatytułowaną „Jak to było NAPRAWDĘ” (akcent na ostatni wyraz nieprzypadkowy) – jest jednak przewaga źródeł medialnych i literackich nad ekskluzywnymi wypowiedziami osób, które były świadkami danych wydarzeń. Gdy tylko ta tendencja zostaje odwrócona, jak w tekście Stefana Szczepłka, to nawet jeśli bohaterowie opowiadają o tym co przeżyli po raz kolejny, ma to większą wartość niż przytoczenie tych wypowiedzi z gazety lub innych opracowań. Wspomniany dziennikarz „Rzeczpospolitej” opisuje w swoim tekście polityczne tło udziału Polaków w mundialu w Hiszpanii w 1982 roku i choć temat ten był wielokrotnie poruszany przy innych okazjach (najczęściej w kontekście meczu z ZSRR i cenzury zastosowanej podczas transmisji), przedstawiony oczami Zbigniewa Bońka, Andrzeja Buncola, Józefa Młynarczyka i trenera Antoniego Piechniczka, odżywa na nowo. Zresztą wystarczającym potwierdzeniem tej tezy jest fakt, że dla mnie najlepszym rozdziałem całej publikacji jest opowieść Piotra Płatka o tym, jak polscy zapaśnicy handlowali różnego rodzaju towarami podczas wyjazdów na zawody, co w czasach PRL-u stało się niemal tradycją sportowej braci. W tekście wypowiadają się gęsto sami zawodnicy, wspominając niezwykłe historie ze swoim udziałem, dzięki czemu czytelnik otrzymuje informacje z pierwszej ręki – w najlepszej z możliwych form.

Kwietniowe premiery (cz. 1)

Obrodziło. Tak jednym słowem można podsumować sportowe zapowiedzi kwietnia. Już w pierwszej połowie tego miesiąca ukaże się siedem publikacji, w których będzie można przebierać jak w ulęgałkach: himalaizm, piłka nożna, kolarstwo, żużel, bieganie, boks, Formuła 1… Dla każdego coś miłego – zachęcam do szczegółowego zapoznania się z tym, co przygotowały wydawnictwa.

Zaczynamy od dwóch książek, które ukażą się na rynku pod patronatem niniejszego bloga. Pierwsza z nich to propozycja skrojona pod fanów himalaizmu, ale nie tylko – wszak w ostatnim czasie o tej dziedzinie wypowiadał się niemal każdy. Właśnie dziś – 4 kwietnia – jest doskonała okazja do pogłębienia swojej wiedzy na ten temat, gdyż do księgarni trafia książka Denisa Urubki „Skazany na góry”. Mówiąc ściślej, na półkach sklepowych będzie można znaleźć drugie wydanie wspomnień himalaisty, gdyż pierwsze ukazało się w 2011 roku nakładem małej firmy Mountain Quest. Za nowe wydanie wziął się zdecydowanie większy gracz – Wydawnictwo Agora (w kooperacji z poprzednim wydawcą), dzięki czemu książka w odświeżonej wersji (nowa okładka, poszerzona treść) ma szansę trafić do szerokiego grona czytelników. O tym, że tak się stanie, przekonują chociażby kontrowersje, jakie wzbudzał w ostatnich miesiącach autor (odłączenie się od narodowej wyprawy na K2, żądanie pieniędzy za udzielanie wywiadów). Sporo osób zapewne z ciekawości sięgnie po publikację, ale trzeba uczciwie przyznać, że dla fanów wspinaczki jest to pozycja wręcz obowiązkowa. Stosując odpowiednią analogię, to tak, jakby sam Leo Messi wydał teraz książkę, w której opowiada o kulisach swojej kariery. Żaden fan futbolu nie przeoczyłby tego tytułu, a o ogromnym potencjale Urubki świadczy fakt, że chęć udziału w spotkaniu autorskim z Rosjaninem wyraziło tak wielu chętnych, iż wydawca musiał wprowadzić zapisy na wydarzenie. Dziś sala na Czerskiej z pewnością pękała w szwach, ale pora wreszcie napisać nieco więcej o obiekcie pożądania wszystkich uczestników spotkania. Jak zapowiadają wydawcy, „Skazany na góry” będzie „doskonałą pozycją dla tych, którzy pragną dowiedzieć się, kim jest ten tajemniczy człowiek, którzy chcą bliżej poznać historię jego górskich dokonań oraz prywatne oblicze”. Na 320 stronach biografii Urubko „intryguje i przyciąga uwagę. Pełen sprzeczności i tajemnic, balansuje pomiędzy byciem bohaterem, a … czarnym charakterem polskiego himalaizmu”, czytamy w opisie. Za możliwość zapoznania się ze wspomnieniami tego wybitnego himalaisty zapłacić trzeba 39,90 zł, jednak w internetowej księgarni sportowej LaBotiga.pl książkę można znaleźć już za 28 zł.