Tajemnice Oscara P.

„Oscar Pistorius zastrzelił swoją dziewczynę”. Taka informacja obiegła media na całym świecie 14 lutego 2013 roku. Co dokładnie wydarzyło się wtedy w domu niepełnosprawnego sportowca? O tym w swojej najnowszej książce pisze John Carlin. Ale nie tylko. W liczącej ponad 450 stron pozycji ciekawie opowiada także o całym życiu Pistoriusa, doszukując się w jego historii ogólnej prawdy na temat Republiki Południowej Afryki.

Przyznam szczerze, że początkowo objętość książki „Tajemnica Oscara Piostoriusa” nieco mnie przeraziła. Historia sprzed ponad dwóch lat była jednak na tyle intrygująca, że zdecydowałem się sięgnąć po dzieło Carlina. Absolutnie się nie zawiodłem i już od pierwszych stron mocno wciągnąłem w tę opowieść. Autor wykonał kawał dobrej roboty, nie tylko opisując dokładnie całe tragiczne zajście i ciągnący się miesiącami proces. Podczas prac nad książką pojechał nawet do Europy, by tam szukać prawdy na temat Pistoriusa. Bo też sportowiec, którego wszyscy podziwiali za odwagę i upór, nie był jednowymiarowy. Jak każdy posiadał również ciemne strony, o których świat usłyszał po tym, jak zastrzelił swoja dziewczynę. Carlin daje odpowiedź na pytanie, dlaczego tak się stało i dokładnie przedstawia czytelnikom życie biegacza.

„O Boże, co ja zrobiłem?!”

Autor rozpoczyna z grubej rury. Pierwszy rozdział jest bowiem opisem tego, co w mieszkaniu Pistoriusa działo się w nocy z 13 na 14 lutego 2013 roku. Carlin przypomina całą historię – hałas w łazience, przekonanie sportowca, że ktoś włamał się do domu, cztery strzały oddane w drzwi, a potem krzyk rozpaczy, kiedy okazało się, że biegacz zastrzelił swoją dziewczynę, modelkę Reevę Steenkamp. Już po pierwszych stronach czytelnik przekonuje się, że trzyma w rękach dobrą książkę. Autor w swoim opisie jest bowiem na tyle sugestywny, że można pomyśleć, iż był świadkiem tamtych wydarzeń. Tak oczywiście nie było, ale dzięki przedstawionym detalom – podaniu dokładnych godzin wykonywania przez Pistoriusa telefonów, wymienieniu każdej najmniejszej czynności, którą wykonał sportowiec po zorientowaniu się o tym, co zrobił – wiemy, że mamy do czynienia z facetem, który doskonale zna całą sprawę. To niewątpliwa zaleta, bo w przypadku takich historii istotny jest każdy szczegół. Carlin pozwala nam poznać tę historię możliwie jak najdokładniej, ale nie ogranicza się wyłącznie do feralnych czterech strzałów i tego, co w życiu Pistoriusa działo się po ich oddaniu.

Autor bardzo sprawnie przenosi bowiem akcję opowieści w przeszłość. Do pewnego momentu w zasadzie na przemian opowiada o zastrzeleniu Reevy i następstwach jej śmierci, wplatając w narrację rozdziały o dzieciństwie Piostoriusa i drodze na szczyt, do igrzysk olimpijskich w Londynie. „Tajemnicę Oscara Pistoriusa” można więc uznać za kompletną biografię sportowca, nie ograniczającą się wyłącznie do najgłośniejszych wydarzeń z lutego 2013 roku. Carlin opowiada o narodzinach Oscara z wrodzoną wadą, trudnej decyzji rodziców o amputacji nóg, ich rozwodzie czy śmierci matki sportowca – Sheilii – która zmarła, gdy ten był nastolatkiem. Autor przedstawia to wszystko w bardzo interesujący sposób, nawiązując do tragedii, która się potem wydarzyła. Czyni też wiele błyskotliwych uwag, stwierdzając chociażby, że gdyby nie amputacja nóg, Pistorius nigdy nie stałby się światowej sławy sportowcem, ale też najpewniej nie zastrzeliłby swojej dziewczyny – byłby po prostu zupełnie innym człowiekiem.

Blaski i cienie wielkiej gwiazdy RPA

Ale nie tylko opis dzieciństwa Pistoriusa znalazł się w książce. Carlin sporo miejsca poświęca okolicznościom, dzięki którym jego rodak został biegaczem. Tutaj też jest ciekawie, gdyż okazuje się, że wcześniej Pistorius marzył o karierze… rugbisty. Dopiero kiedy zorientował się, że ciężko będzie mu uczestniczyć w tak kontaktowym i brutalnym sporcie, poruszając się na protezach, zamarzył o karierze biegacza. Z tym też wiąże się ciekawa historia, którą przytacza autor, bo gdyby nie złamanie drewnianej protezy, Pistorius zapewne nigdy na swojej drodze nie spotkałby protetyka Francoisa van der Watta. To on zaszczepił w chłopcu marzenie o igrzyskach paraolimpijskich i pomógł stworzyć oraz idealnie dopasować protezy z włókna węglowego, niezbędne do profesjonalnych startów. Oczywiście na nic by się one zdały, gdyby nie upór Pisotriusa, który poddawał się bolesnym testom na bieżni, mimo że jego kikuty mocno krwawiły. W końcu jednak dopiął swego, a nawet osiągnął jeszcze więcej, ale nie byłoby tego wszystkiego, gdyby nie wychowanie matki, która dla Oscara była w życiu najważniejsza.

Jej postać jest dla historii sportowca niemal kluczowa. To ona bowiem przekonała syna, że jest normalnym chłopcem, takim samym jak inne dzieci. To przekonanie pozwoliło Pistoriusowi zrobić wielką karierę i wpłynęło na jego ogromną pewność siebie. Carlin nie pisze jednak wyłącznie o pozytywnym wpływie matki na losy syna. Nie unika tematów trudnych – alkoholizmu Sheilii, a przede wszystkim aury ciągłego zagrożenia czyhającego na rodzinę, które udzieliło się Oscarowi. To właśnie ono sprawiło, że panicznie bał się tak częstych w RPA włamań i mimo że jego dom znajdował się na bardzo dobrze strzeżonym osiedlu, zawsze zasypiał z bronią przy łóżku i kijem bejsbolowym przy drzwiach… Można tutaj mówić o kolejnej z zalet książki – choć da się lekko wyczuć, że autor stara się bronić w całej sprawie Pistoriusa (zapewne ustawiając się na kontrze do opinii społeczeństwa, które w większości było przekonane o tym, że biegacz zastrzelił Reevę z premedytacją), to jednak przedstawia zarówno blaski, jak i cienie jego życia. Podaje przykłady jego wspaniałych zachowań, jak bezinteresowna pomoc kobiecie z Islandii, której synowi amputowano stopy, ale również tych złych, kiedy po przegranej w jednym z biegów oskarżył rywala o oszustwo, kiedy był chorobliwie zazdrosny o dziewczyny, z którymi się spotykał, czy kiedy z błahych powodów wybuchał gniewem.

Dobry reportaż

Można zastanawiać się, po co to wszystko znalazło się w książce, ale odpowiedź jest prosta –miało to wpływ na przebieg procesu. Na jego opis autor poświęcił niemal połowę publikacji, ale było warto – te fragmenty czyta się świetnie. Właśnie wtedy wracają wszystkie rzeczy, których dowiadujemy się wcześniej. Kwestia zazdrości działa na niekorzyść Pistoriusa i jest orężem w ręku prokuratury. Obrony z kolei stara się przedstawić sportowca, dotychczas uznawanego za człowieka sukcesu, jako niepewnego siebie mężczyznę, w którym matka zaszczepiła poczucie zagrożenia i który po zdjęciu protez czuje się bezbronny. Zapewne wpływ na mój pozytywny odbiór tych fragmentów miał fakt, że nie wiedziałem, jakim wyrokiem zakończył się proces, ale nawet osoba, która zna finał tej historii, przeczyta drugą część książki z dużym zainteresowaniem. Wszystko napisane jest bardzo prostu, brak tam specjalistycznych, prawniczych terminów, a to, jak sprawa się toczyła i jakie były w niej zwroty akcji, okazało się niezwykle interesujące. Podobnie jak społeczno-historyczne tło procesu, która autor również kreśli bardzo szeroko, opowiadając o apartheidzie i nagminnej w RPA przemocy wobec kobiet.

Podsumowując, „Tajemnica Oscara Pistoriusa” to świetna książka daleko wykraczająca poza sport. John Carlin stara się w niej przekonać, że losy Pistoriusa w dużej mierze symbolizują historię RPA – kraju o dualnej naturze, w którym zło ciągle walczy z dobrem. Autor, przy okazji opowiadania o życiu sportowca, sporo pisze na temat sytuacji politycznej i społecznej w afrykańskim państwie. Bez wątpienia więc jego publikacja ma szansę dotrzeć do szerszego grona odbiorców, którzy chcieliby dowiedzieć się prawdy na temat Oscara Pistoriusa, a jednocześnie poznać trochę bliżej realia życia w ojczyźnie biegacza. Carlin wykonał kawał dobrej roboty, rozmawiając z ludźmi, którzy znają sportowca i próbując poprzez ich wypowiedzi rzetelnie ukazać jego charakter. Kilka rozdziałów, jak choćby te traktujące o włoskim miasteczko Gemona del Friuli, gdzie Pistorius lubił przygotowywać się do startów, czy o jego kolegach z sztafetowej drużyny RPA, śmiało mogą pełnić rolę osobnych, kapitalnych reportaży. Mógłbym długo jeszcze pisać o książce i wymieniać jej zalety, ale na zakończenie napiszę tylko dwa słowa: warto przeczytać. Niech to będzie wystarczającą rekomendacją.

CZYTAJ TAKŻE:

• Wszystkie kłamstwa Lance’a Armstronga [Recenzja książki Juliet Macur "Wyścig kłamstw. Upadek Lance'a Armstronga"]
• Mike Tyson i "Jego prawda" [Recenzja autobiografii Mike'a Tysona]
• Sam na sam ze śmiercią [Recenzja powieści kryminalnej Nikodema Pałasza "Sam na sam ze śmiercią"]