„Strażniczka gór”. Biografia Królowej Himalajów (+WIDEO)

To nie tylko biografia jednej z najciekawszych i najsłynniejszych postaci w górskim środowisku. Książka „Elizabeth Hawley. Strażniczka gór” to opowieść o polityce, podróżach, słynnych wspinaczach i ich wyczynach, kobiecej sile i ewolucji himalaizmu. Ta lektura zadowoli nie tylko tych, którzy lubią czytać o wyprawach na ośmiotysięczniki, ale także każdego, kto poprzez literaturę lubi odkrywać świat.

Najnowsza górska propozycja Wydawnictwa Agora różni się od jego poprzednich pozycji. Biografia Elizabeth Hawley pokazuje bowiem środowisko himalajskie z zupełnie nowej perspektywy. O ile wcześniej czytelnicy wielokrotnie dzięki wspomnieniom wspinaczy mieli okazję poznać szczegóły wypraw z punktu widzenia ich uczestników, teraz mogą zobaczyć je przez pryzmat życiorysu kogoś, kto przez dziesiątki lat je dokumentował. Amerykanka, która przez Bernadette McDonald została obrana na bohaterkę książki, niemal do końca swoich dni (skończyła z pracą niecałe dwa lata przed śmiercią, która nastąpiła w styczniu tego roku) skrzętnie zapisywała osiągnięcia himalaistów, weryfikując prawdziwość ich relacji i demaskując niektóre oszustwa. Hawley znała niemal wszystkich legendarnych wspinaczy, począwszy od Edmunda Hillary’ego, który dokonał pierwszego wejścia na Mount Everest w 1953 roku, przez Reinholda Messnera i Jerzego Kukuczkę, którzy rywalizowali ze sobą w latach 80., a na Denisie Urubce kończąc. Niektórych lubiła szczególnie, za innymi nie przepadała, ale doceniała ich osiągnięcia, wyczyny innych wręcz bagatelizowała. Każde wejście było jednak przez nią skrzętnie notowane, weryfikowane, a następnie podawane do publicznej wiadomości jeszcze w czasach, gdy powszechny Internet jawił się jako utopia. „Strażniczka gór” nie jest jednak tylko opowieścią o pracy tytułowej bohaterki. To także całkiem ciekawy życiorys kobiety, która porzuciła Nowy Jork i w Katmandu znalazła swój drugi dom.

Reportaż, biografia, opowieść

Książkę można podzielić na trzy różne części. Pierwsza z nich to kilka rozdziałów poświęconych temu, jak w ogóle doszło do powstania książki. Bernadette McDonald opisuje okoliczności, w których poznała główną bohaterkę, dzieląc się swoimi obawami (większość rozmówców przestrzegała ją przed możliwym szorstkim przyjęciem, które jednak nie miało miejsca). Następnie autorka ciekawie charakteryzuje kobietę, którą poznała w 2004 roku, gdy przyjechała rozmawiać z nią na temat jej życia i pracy. Kanadyjska pisarka przekonuje, że poznała nieznoszącą sprzeciwu i pewną siebie starszą panią, która nie potrafi gotować, jeździ „garbusem”, a jej plan dnia przebiega według ściśle określonego planu. Mimo zaawansowanego wieku, 81-letnia wtedy Hawley pełna była wigoru i zapału do pracy, co przełożyło się na dziesięć intensywnych dni prac nad biografią. W pierwszej części „Strażniczka gór” jest więc ciekawą reporterską opowieścią o kulisach powstawania książki, dzięki której czytelnik może poznać bliżej zwyczaje i zachowania głównej bohaterki.

Bernadette McDonald: „Elizabeth Hawley miała ogromny szacunek do polskich himalaistów” [Wywiad]

Jest cenioną autorką wielu górskich książek. Na początku roku ukazała się w Polsce biografia Wojciecha Kurtyki jej autorstwa. Teraz Bernadette McDonald doczekała się polskiego wydania swojej książki „Elizabeth Hawley. Strażniczka gór” poświęconej słynnej amerykańskiej dokumentalistce, która stworzyła w Katmandu pokaźne archiwum himalajskich osiągnięć. Przeczytajcie, co o swojej najnowszej publikacji mówi jej twórczyni.

- Gdy zabierała się Pani za prace nad biografię Elizabeth Hawley, było ona już po osiemdziesiątce. Jak to się stało, że dopiero w takim wieku ktoś wpadł na pomysł napisania książki na jej temat?

To wszystko zaczęło się dosyć ciekawie, ponieważ znałam Elizabeth wcześniej. Nie była to jednak osobista znajomość – gdy pracowałam nad Banff Mountain Film Festival [Bernadette McDonald była jego dyrektorem – przyp. red.] i potrzebowałam jakichś informacji, dzwoniłam do niej, by je uzyskać. Miałam świadomość, czym się zajmuje i jak ważną rolę pełni w himalajskim środowisku, ale nie wiedziałam niczego o jej życiu osobistym. Byłam przekonana, że musi być niezwykle ciekawą osobowością, chociażby ze względu na długie lata spędzone w Katmandu i ogrom spraw, którymi się tam zajmowała. Pewnego razu poruszyłam ten temat w rozmowie z moim wydawcą i tak zrodziła się idea tej książki.

- Pozornie może się wydawać, że biografia Elizabeth Hawley to po prostu książka skupiająca się w stu procentach na jej życiorysie. Czytając tę pozycję odniosłem jednak wrażenie, ze poprzez przybliżenie postaci Amerykanki starała się Pani również oddać świat himalaistów. Czy taka idea przyświecała powstaniu tej publikacji?

Ta książka to opowieść o życiu Elizabeth: o tym, jak trafiła do Katmandu, później o tym, co tam robiła, ale z czasem, kiedy dochodzimy do momentu, w którym jej znaczenie w himalajskim świecie stało się bardzo duże, publikacja przemienia się w mini-historię wypraw na ośmiotysięczniki. Można więc powiedzieć, że jest to pokazanie świata himalaistów z perspektywy osoby, która była jego znaczącą częścią.

- Pisząc tę biografię, spędziła Pani z Elizabeth Hawley 10 dni. Nie obawiała się Pani, że zbliżając się do głównej bohaterki i dobrze ją poznając, trudno będzie zachować pełny obiektywizm, przedstawiając ją w książce?

W ogóle się tego nie obawiałam, bo Elizabeth była kobietą, która dbała o to, by nikt nie poznał jej zbyt blisko.

Sierpniowe premiery

Mundial dawno zakończony, igrzysk olimpijskich brak, więc na rynku książek sportowych można zaobserwować ewidentne rozprężenie. Myli się jednak ten, kto myśli, że w sierpniu zabraknie ciekawych premier. Czterema nowościami zostaną uraczeni fani himalaizmu i piłki nożnej, a każda z propozycji wydawców zapowiada się naprawdę dobrze.

Zaczynamy od książki, która ujrzy światło dzienne 22 sierpnia. Właśnie wtedy nakładem Wydawnictwa Agora ukaże się pozycja „O życiu” Reinholda Messnera, który jako pierwszy człowiek zdobył Koronę Himalajów i Karakorum – wszystkie czternaście ośmiotysięczników świata. Fanom himalaizmu z Polski jest on doskonale znany, bo rywalizował o ten zaszczytny tytuł z naszym Jerzym Kukuczką. Jeśli dobrze liczę, będzie to już jedenasta (sic!) publikacja włoskiego himalaisty przełożona na język polski. Książka wydana została z okazji ukończenia przez Messnera 70. roku życia, co miało miejsce cztery lata temu. Autor zawiera w niej bowiem „symbolicznych 70 rozdziałów osobistej historii, w której staje twarzą w twarz z własną przeszłością konfrontując siebie i czytelnika z największymi wyzwaniami, jakie przynosi życie i pytając o najważniejsze wartości”, jak przeczytać można w zapowiedzi. Wydawcy informują, że całość podzielona jest na trzy części. „W pierwszej [Messner – przyp. red.] wspomina dzieciństwo, początki fascynacji górami i wspinaczką.  W drugiej zastanawia się nad wyzwaniami, jakie stawiają góry, i sensem samej wspinaczki. Snuje rozważania nad granicą oddzielającą dwa światy: życia i śmierci. A pretekstem do tych rozważań są jego wstrząsające osobiste doświadczenia. Podczas wspólnej wyprawy na Nanga Parbat zginął jego młodszy brat Günther, w okolicznościach do dziś niewyjaśnionych, co wypominają Reinholdowi dziennikarze i wspinacze”. Te fragmenty, mimo że z pewnością dramatyczne, zapowiadają się najciekawiej. Ostatnia część przypadnie do gustu zwłaszcza tym, którzy chcieliby poznać poglądy Włocha na rzeczy najważniejsze: „Trzecią część autor poświęca bardziej ogólnym wartościom – Sztuka, Piękno, Moralność, Zemsta, Bóg, Rytuał, Rodzina, Duma, Cierpienie”, czytamy w opisie. Jak to wszystko zebrane będzie w całość i w jaki sposób trafi do czytelników, będzie się można przekonać już za kilkanaście dni. Okładkowa cena liczącej równe 400 stron książki to 44,99 zł. „O życiu” można jednak znaleźć w przedsprzedaży już za niecałe 30 zł, chociażby na TaniaKsiazka.pl. Patronat medialny nad publikacją objął niniejszy blog.

Podobnie jest z drugą górską propozycją Wydawnictwa Agora na sierpień. Dokładnie tydzień po premierze najnowszej książki Messnera – 29 sierpnia – również pod patronatem bloga, na rynku ukaże się biografia „Elizabeth Hawley. Strażniczka gór” napisana przez Bernadette McDonald. Autorki nie trzeba przedstawiać tym, którzy siedzą w temacie – ma ona na swoim koncie doceniane w środowisku publikacje poświęcone wielu ludziom gór: Wojciechowi Kurtyce czy Tomažowi Humarowi, a także pozycje „Ucieczka na szczyt” czy „Alpejscy wojownicy”. Tym razem kanadyjska autorka postanowiła przybliżyć czytelnikom postać amerykańskiej dziennikarka i kronikarki wypraw w Himalaje. Pozycja zapowiada się o tyle ciekawie, że to właśnie Hawley była świadkiem wypraw takich wspinaczy, jak jak choćby Edmund Hillary, Reinhold Messner, Chris Bonington, Tomaž Humar i Ed Viesturs, budując ich legendę. Jak przeczytać można w opisie publikacji, Amerykanka „rozstrzygała wszelkie wątpliwości związane ze zdobywaniem himalajskich szczytów, a tworzone przez nią archiwum powstawało w oparciu o osobiste rozmowy ze wspinaczami. Wielokrotnie pomagała polskim wyprawom w zdobyciu informacji o szczytach, które planowali zdobyć. Zmarła w styczniu 2018 roku w Katmandu pozostawiając po sobie archiwum opisujące 9,5 tys. ekspedycji, na 450 znaczących nepalskich szczytów oraz około 70 tysięcy uczestników tych wypraw, począwszy od 1905 roku”. Nic dziwnego, że tak zasłużona dla świata himalaizmu postać doczekała się książki jeszcze w tym samym roku, w którym od nas odeszła. Licząca 320 stron opowieść to, jak przekonują wydawcy, „portret kobiety silnej i kontrowersyjnej, wymykającej się wszelkim stereotypom”, w której autorka „szuka odpowiedzi na pytanie, kim naprawdę była ta drobna, skromnie ubrana kobieta, budząca respekt w sercach najodważniejszych wspinaczy świata?” oraz „Jak stała się tak integralną częścią himalajskiej sceny wspinaczkowej, pomimo tego, że sama nigdy się nie wspinała?”. Okładkowa cena tej górskiej propozycji to 39,99 zł. W przedsprzedaży książkę można jednak znaleźć nawet z 37% rabatem na TaniaKsiazka.pl.