„Piłkarski klasyk, z którym powinien zapoznać się każdy kibic”. Z takim
zdaniem spotykałem się najczęściej przed sięgnięciem po książkę „Futebol.
Brazylijski styl życia”. Po przeczytaniu pozycji napisanej przez Aleksa Bellosa
muszę się zgodzić z tą opinią – dzieło brytyjskiego dziennikarza to kapitalna
opowieść o kraju ogarniętym futbolowym szaleństwem.
Miało być zupełnie inaczej.
Recenzja książki, która w Polsce ukazała się nakładem Wydawnictwa Kopalnia,
miała pojawić się na blogu tuż przed finałowym meczem mundialu z udziałem
Brazylii. Moje plany pokrzyżowali jednak Niemcy, którzy w półfinale odprawili „Canarinhos”,
pokonując ich aż 7:1. Nie ma jednak tego złego, co na dobre by nie wyszło – po lekturze
„Futebola” moje wyobrażenie tego, co dzieje się właśnie w kraju organizatora
mistrzostw świata (szczególnie po kolejnej kompromitacji drużyny narodowej –
porażce 0:3 z Holandią w meczu o trzecie miejsce) jest dziś bardzo klarowne. Alex
Bellos, przeprowadzając mnie przez ponad 400 stron swojego dzieła, zabrał mnie w
niesamowitą podróż po kraju kawy, dzięki której dobrze zrozumiałem to, w jaki
sposób piłka nożna stała się w Brazylii czymś więcej niż zwykłą grą – stylem
życia mieszkańców tego kraju.
Brazylijski styl życia
„Futebol” nie jest typową książką
sportową. Wprawdzie wszystko kręci się w niej wokół piłki (podobnie zresztą jak
życie większości Brazylijczyków), ale spektrum tematów poruszonych przez
Bellosa jest znacznie szersze. Dzieło tego dziennikarza, przynajmniej w moim
odczuciu, ma bardziej charakter społeczny. Nic dziwnego, że tak właśnie się
stało, gdyż pisząc o brazylijskim futbolu, charakteryzuje się jednocześnie
tożsamość Brazylijczyków. Nie ma na świecie innego kraju, który byłby tak
zakręcony na punkcie piłki nożnej. Wiedziałem to przed sięgnięciem po książkę,
ale przyznam szczerze, że nie spodziewałem się, iż skala tego szaleństwa może
być aż tak ogromna. Że „futebol” może w takim stopniu przenikać przez wszystkie
dziedziny życia – politykę, gospodarkę, religię, że może stać się najwyższą
wartością milionów mieszkańców, warunkującą ich zachowanie, życiowe decyzje, a
często także ich egzystencję.
