Sportowa Książka Roku 2016 – kontrowersyjne rozstrzygnięcie?

Niemałe emocje wzbudziło ogłoszenie wyników plebiscytu na Sportową Książkę Roku 2016. Kilku dziennikarzy na Twitterze nie mogło się nadziwić, że w głosowaniu czytelników zwyciężyła autobiografia Thomasa Morgensterna. Paradoksalnie te protesty powinny schlebiać organizatorom – w końcu dużo gorsza od kontrowersji byłaby zupełna obojętność.

Jeśli plebiscyt wywołuje dyskusje, to wbrew pozorom bardzo dobrze – znaczy to, że wybory traktowane są poważnie. Coroczne głosowanie na zawodnika, który ma zgarnąć Złotą Piłkę dla najlepszego piłkarza minionych dwunastu miesięcy, są od wielu lat przedmiotem sporów, kpin i żywej wymiany argumentów. Nikt nie kwestionuje jednak, że to najbardziej prestiżowa nagroda, jaką może otrzymać kopacz. Dlatego też organizatorzy nie powinni się przejmować krytyką. Jak to się mówi w sportowym żargonie: wynik idzie w świat. Może podawanie rezultatów w wątpliwość nie jest powodem do dumy, ale z rekordowej liczby głosów należy się już jak najbardziej cieszyć. Znaczy to, że wydarzenie się rozwija i ma szansę stać się w przyszłości renomowanym konkursem, traktowanym przez wszystkich równie poważnie.

Żeby jednak wyjaśnić zdziwienie różnych osób, warto przybliżyć, jak doszło do zwycięstwa książki „Moja walka o każdy metr”. Wchodząc na stronę plebiscytu, można dowiedzieć się między innymi, w którym dniu oddano najwięcej głosów. Stało się tak 19 stycznia, kiedy to czytelnicy zagłosowali aż 2381 razy. Przy łącznej liczbie 13 060 głosów daje to wynik na poziomie ponad 18% - niemal co piąty uczestnik plebiscytu zagłosował właśnie wtedy. Skąd ten nagły skok? Żeby to zrozumieć, wystarczy odwiedzić facebookowy profil Thomasa Morgensterna. Właśnie 19 stycznia umieścił on wpis zachęcający do głosowania na jego autobiografię.

Ponad 3800 „lajków”, kilkadziesiąt komentarzy i udostępnień – taki był efekt publikacji. Nic dziwnego, że to właśnie siła fanów Morgiego zadecydowała o jego końcowym triumfie. Wynik 2729 głosów jest naprawdę imponujący. Szczególnie, gdy przyjrzeć się, ile osób przyczyniało się do zwycięstw innych tytułów w poprzednich edycjach:

2013 – 2437 głosów [82,61%] („Wielki Widzew” M. Wawrzynowskiego)

2014 – 1093 głosy [17,82%]  („Szamo” G. Szamotulskiego i K. Stanowskiego)

2015 – 1610 głosów [24,82%] („Michael Jordan. Życie” R. Lazenby’ego)

2016 – 2729 głosów [20,90%] („Moja walka o każdy metr” T, Morgensterna)

W oczy rzuca się zwłaszcza świetny wynik książki o Widzewie Łódź, ale trzeba nadmienić, że w pierwszej edycji obowiązywały trochę inne zasady – w finale czytelnicy głosowali tylko na jedną spośród czterech pozycji, które wcześniej zwyciężyły w swoich kategoriach (biografie, piłka nożna, motoryzacja, pozostałe). Dużo łatwiej było więc uzyskać dobry wynik, zwłaszcza że Marek Wawrzynowski za rywali miał tylko Marcina Prusa, Sebstiena Loeba i Sir Alexa Fergusona (a raczej autorów, którzy napisali jego biografię). W kolejnych dwóch latach zwycięzcy rywalizowali z 14 tytułami, a w tym roku do końcowego głosowania zostało ich nominowanych łącznie aż 20. Głosy rozkładały się bardziej niż we wcześniejszych edycjach.

Jak dużą zmianę przyniosła obecna edycja, obrazuje przede wszystkim liczba wszystkich oddanych głosów. Tak to wyglądało:

2013 – 2950 głosów (runda finałowa)

2014 – 6134 głosy

2015 – 6486 głosów

2016 – 13 060 głosów

Ta ponad dwukrotna poprawa w stosunku do roku ubiegłego jest naprawdę imponująca! Wynik, jaki uzyskał czwarty w tym roku Krzysztof Stanowski ze swoją książką „Stan futbolu”, dałby mu dwa lata wcześniej spokojne zwycięstwo, a przed rokiem trzecie miejsce z niewielką stratą do czołówki. Teraz redaktor naczelny portalu Weszło uzbierał ponad dwa razy mniej głosów niż Morgenstern. Przegrał także z Markiem Cieślakiem i Wojciechem Koerberem, którzy zmobilizowali środowisko żużlowe (informacje o głosowaniu pojawiły się m.in. na profilach żużlowców: Macieja Janowskiego czy braci Pawlickich). Także trzeci Mark Webber zadbał o wsparcie, umieszczając informację o głosowaniu na swoim liczącym ponad 670 tys. fanów profilu facebookowym. Aż dziw bierze, że to nie kierowca Formuły 1 triumfował w plebiscycie – być może jego fani nie są aż tak zaangażowani jak sympatycy skoków narciarskich i speedwaya.

Do czego zmierzam, prezentując te wyniki? Ano do tego, że na starcie głosowania każdy ma równe szanse i wyłącznie od zaangażowania zależy miejsce w plebiscycie. Decyduje lud, vox populi – kto zrobi więcej szumu, kto bardziej będzie zachęcał do oddawania głosów, zwiększa swoje szanse na zwycięstwo. Razi przedostatnie (sic!) miejsce magazynu Kopalnia z zatrważającą liczbą 113 głosów. To truizm, że „dobra literatura obroni się sama”. Gdyby tak było, plebiscyt w cuglach wygrałby „Kukuczka”, a na podium spokojnie uplasowałaby się „Kopalnia”. Ale żeby tak się stało, trzeba sobie trochę pomóc. Przecież gdyby każdy z ponad 20 autorów wspomnianego magazynu zachęcił dwa razy do głosowania poprzez swój profil na Twitterze, dałoby to na pewno kilkaset głosów. Gdyby Krzysztof Stanowski zmobilizował fanów (co czynił niejednokrotnie), wygrałby w cuglach, zostawiając w tyle i Morgensterna, i Webbera. Nie mówię już o biografii Roberta Lewandowskiego, oficjalnej przecież (jedna wrzutka w social mediach Lewego rozniosłaby serwery w pył!) i wydanej przez wielki koncern Agora, dysponujący ogromną siłą medialną.

Być może więc tym, którzy zajęli dalsze miejsca, wcale nie zależało na zwycięstwie i nie ma co rozdzierać szat? Dobrze, że jest chociaż głosowanie ekspertów, bo do wyborów jury nie można się specjalnie przyczepić. Brak chociażby wyróżnienia dla niektórych pozycji jest jednak dużym minusem. Zgodnie z tym, co pisze na Twitterze Marek Wawrzynowski, na uznanie za 2016 rok zasłużył na pewno Łukasz Olkowicz, autor dwóch świetnych reporterskich książek. Andrzej Gowarzewski też powinien być w jakiś sposób doceniony, podobnie jak twórcy „Kopalni”. Niezbyt dobre będzie wyglądało, gdy po latach wróci się do plebiscytu, w którym wymienieni twórcy praktycznie przepadli, jakby nic wielkiego nie napisali. A to przecież oczywista nieprawda.

Nie to jest jednak moim największy zarzutem pod adresem organizatorów – w końcu nigdy nie uda się nagrodzić wszystkich, którzy na to zasługują. Od początku plebiscytu jestem zdania, że powinny w nim startować WYŁĄCZNIE polskie tytuły. To nasz plebiscyt, więc nagradzani powinni być rodzimi autorzy. Jak by to wyglądało, gdyby w 2013 roku triumfowała książka Thomasa Hausera „Muhammed Ali. Moje życie, moja walka”, która wydana została w USA… w 1991 roku? Tak ładnie się składało, że dwie pierwsze edycje wygrali Polacy. Potem triumfowali już jednak stranieri: Roland Lazenby i teraz Thomas Morgenstern. Moim zdaniem dla zagranicznych publikacji powinna być stworzona osobna kategoria i tam triumfować może jeden autor - twórca najlepszej książki zagranicznej wydanej w Polsce w danym roku. Ale główna nagroda powinna być przyznawana polskiemu autorowi. Powiedzmy sobie szczerze – Marek Cieślak z Wojciechem Koerberem zasłużyli na nią bardziej niż sympatyczny skoczek z Austrii.

Mam tylko nadzieję, że plebiscyt dalej będzie ewoluował i z każdym kolejnym rokiem stawał się coraz bardziej przemyślany i, przede wszystkim, wymierny. Niech wzbudza kontrowersje, wywołuje dyskusje – to jedna z podstawowych funkcji, jakie powinien spełniać. Ale niech jego formuła będzie dopracowana, by uniknąć chociażby pominięcia jakiejś świetnej pozycji przy nominacji do czołowej dwudziestki. Nie ma co narzekać, bo dobrze, że taka idea w ogóle się narodziła i nieprzerwanie od czterech lat jest kontynuowana. Jak widać po frekwencji, z roku na rok jest coraz lepiej i nie ma zagrożenia, że projekt nagle przestanie funkcjonować, jak bywało wcześniej z wieloma ciekawymi pomysłami. Warto więc zadbać o jego promocję, bo choć to tylko zabawa, to taka, która może przynieść wymierne korzyści w postaci polepszenia czytelnictwa w naszym kraju. A to już coś. To już cel, do którego trzeba dążyć. Właśnie o to w tym wszystkim chodzi.

CZYTAJ TAKŻE:

• "Kto nie ryzykuje, nie pije szampana" [Wywiad z Krzysztofem Baranowskim, organizatorem plebiscytu]
• Co siedzi w głowie skoczka narciarskiego? [Recenzja książki Thomasa Morgensterna "Moja walka o każdy metr" - Sportowej Książki Roku 2016]
• Życie Michaela Jordana [Recenzja książki Rolanda Lazenby'ego "Michael Jordan. Życie" - Sportowej Książki Roku 2015]
• "Szamo" [Recenzja książki "Szamo" Grzegorza Szamotulskiego i Krzysztofa Stanowskiego - Sportowej Książki Roku 2014]
• "Wielki Widzew" [Recenzja książki Marka Wawrzynowskiego "Wielki Widzew" - Sportowej Książki Roku 2013]