Lutowe premiery

„Idzie luty, podkuj buty”, zwykło się mawiać. To przysłownie nijak ma się jednak do lutowych premier sportowych. W tym miesiącu ukażą się bowiem zaledwie trzy nowe książki, więc czytelnicy wcale nie muszą zbyt często wybierać się do księgarni. Czasu wystarczy na dokładnie zapoznanie się z każdym tytułem.

Pierwsza z lutowych premier to książka z pogranicza sportu. W zasadzie z piłką nożną ma tyle wspólnego, że napisana została przez kibica Legii Warszawa. Kibica, który przez 40 miesięcy przetrzymywany był w tymczasowym areszcie bez wyroku i dowodów. Znalazł się tam tylko dlatego, że świadek koronny (wcześniej wielokrotnie karany) zeznał, iż Maciej Dobrowolski brał udział w przemycie marihuany z Holandii do Polski. Miał rzekomo pośredniczyć w transakcjach, pełniąc rolę tłumacza. Sprawą swego czasu żyła cała Polska, a szczególne zaangażowanie w nią wykazywało wiele osób z piłkarskiego środowiska. Kiedy zorganizowana została akcja społecznościowa #uwolnićmaćka, o jego wolność walczyli nie tylko fani Legii, ale też dziennikarze i sportowcy. Na dalszy plan zeszły też klubowe animozje – fani zwaśnionych drużyn wstawiali się za Maćkiem i jak jeden mąż nagłaśniali tę sprawę. Znalazła ona swój finał (przynajmniej tymczasowy, bo nad przetrzymywanym kibicem wciąż ciążą poważne zarzuty) we wrześniu 2015 roku, kiedy sąd w końcu zezwolił na odpowiadanie z wolnej stopy po wpłaceniu kaucji w wysokości 50 tys. złotych, zalecił dozór policyjny i zwolnił fana Legii z aresztu.

Teraz Maciej Dobrowolski zdecydował się opowiedzieć o tym, co przeżył. W spisaniu wspomnień pomógł mu jego przyjaciel, Łukasz Kowalski. To dziennikarz mający spore doświadczenie – był zastępcą redaktora naczelnego portalu Fakt24.pl, zastępcą redaktora naczelnego pism „DosDedos” i „Machina”, a także prowadził hip-hopowy magazyn „Ślizg”. Do niedawna pracował jako felietonista „Naszej Legii”, a dosłownie od kilku dni jest szefem oficjalnego klubowego portalu Legia.com. Z połączenia tej bulwersującej historii z reporterskim doświadczeniem autora może wyjść bardzo interesująca lektura. Zatytułowana będzie „#UwolnićMaćka”, a za jej wydanie odpowiada Oficyna Wydawnicza Warszawski Sznyt. Oficjalna premiera już za kilka dni, dokładnie 15 lutego. Wydawcy przekonują, że „ta książka to opowieść o tym, jak zachować godność w ekstremalnej sytuacji. To też traktat o przyjaźni i wierze. Wierze w ludzi i w lepsze jutro”. Aby przekonać się, jak ten traktat wypadnie w praktyce, trzeba wysupłać z portfela 39,90 zł, bo właśnie taka cena widnieje na okładce 200-stronicowej pozycji. Wymowna okładka oraz podtytuł „Opowieść o 40 miesiącach życia, które ukradł mi system” sugerują, że raczej nie będzie to przyjemna lektura dla przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości…

Co siedzi w głowie skoczka narciarskiego? "Moja walka o każdy metr" Thomasa Morgensterna

Zawsze kiedy podczas transmisji skoków narciarskich pokazują ujęcie z samego szczytu skoczni, zastanawiam się, co dzieje się w głowie zawodnika, który siada na belce. „Moja walka o każdy metr” Thomasa Morgensterna zaspokoiła tę ciekawość. Mało tego, pozwoliła przekonać się, że skoki to niesamowicie skomplikowana dyscyplina, w której ogromną rolę odgrywają detale. A to tylko jedna z wielu zalet książki austriackiego sportowca.

O tym, że w Polsce ukazała się książka Thomasa Morgensterna, informowałem dwukrotnie. Najpierw w tekście ze styczniowymi premierami, a następnie w podsumowaniu jego wizyty w naszym kraju. Morgi przyleciał do Warszawy i Zakopanego, spotkał się z fanami, udzielił kilkunastu wywiadów, wsiadł w helikopter i tyle go widziano (przynajmniej na razie). Warto jednak trochę dokładniej przyjrzeć się jego wspomnieniom, bo to naprawdę kawał dobrej lektury. Celowo unikam tutaj stwierdzenia „autobiografia”, bo „Moja walka o każdy metr” nią nie jest. Gdyby była, znaleźlibyśmy w książce chronologiczny opis kolejnych etapów życia skoczka, kulisy największych sukcesów, podsumowanie kariery, itd. Ale tego w dziele napisanym wspólnie z Michaelem Roscherem (dziennikarz ORF, publicznej telewizji i radia w Austrii) nie znajdziecie. I bardzo dobrze, bo „Moja walka o każdy metr” w swojej koncepcji jest bardzo oryginalna i to pierwsza z jej zalet. Ta oryginalność wiąże się wprawdzie z największym minusem, czyli objętością publikacji (do połknięcia w 3-4 godziny), ale jak ulał pasuje tutaj wyświechtany slogan: „liczy się jakość, nie ilość”. Lepsze cztery godziny z Morgensternem, niż dziesięć z biografią Carlosa Teveza (do dziś mam koszmary).

Filmowy początek

Dobra książka ma to do siebie, że odtwarza nam się w głowie niczym film i tak właśnie jest z „Moją walką o każdy metr”. Zaczynamy od wizyty w szpitalu, w którym Thomas wylądował po fatalnym upadku na mamuciej skoczni w Kulm: „Otwieram oczy. Nawet tak mały ruch sprawia, że moja twarz zaczyna płonąć”, zaczyna Morgi i już wiemy, że pracując nad książką, musiał na nowo wrócić do wspomnień ze stycznia 2014 roku. Choć rozpoczęcie od tamtych właśnie wydarzeń nie jest specjalnie zaskakujące (uczyniła tak chociażby Maja Włoszczowska, zaczynając autobiografię od fatalnej kontuzji sprzed Igrzysk Olimpijskich w Londynie), jest coś, co sprawia, że lektura wciąga nas od pierwszej strony. To narracja w czasie teraźniejszym, dzięki której mamy szansę „wejść” do głowy Morgensterna, poznać jego myśli, odczucia, a jednocześnie poczuć się, jakbyśmy siedzieli obok jego łóżka. Skoczek próbuje uświadomić sobie, dlaczego znajduje się w szpitalu i zaczyna swoją opowieść.

Żywot Antoniego Poczciwego

To nie jest skandalizująca autobiografia, w której główny bohater pali mosty i rozlicza się z przeszłością. To bardzo dobra reportersko opowieść nie tylko o Antonim Piechniczku, ale też Śląsku, śląskiej piłce, reprezentacji Polski i mundialu w Hiszpanii. Paweł Czado i Beata Żurek wykonali kawał dobrej roboty, dlatego ich książkę – „Piechniczek. Tego nie wie nikt” – można  polecić każdemu kibicowi piłkarskiemu.

Jakoś tak się porobiło, że w ostatnim czasie najgłośniej jest o książkach skandalizujących. Jeśli ktoś, mówiąc kolokwialnie, „dowali” paru osobom, niemal obnaży się przed czytelnikiem, zdradzając we wspomnieniach intymne szczegóły ze swojego życia prywatnego, ludzie chętniej po taką pozycję sięgną. Wiadomo, sensacja dobrze się sprzedaje, ale jeśli liczycie, że biografia Antoniego Piechniczka taka będzie, grubo się mylicie. To w żadnym wypadku nie jest publikacja nastawiona na tanią sensację. Najlepszym przykładem jest opis meczu z ZSRR w eliminacjach mistrzostw Europy 1984, a w zasadzie tego, co działo się po spotkaniu. Selekcjoner polskiej kadry wspomina, że po ostatnim gwizdku popijał koniaczek z Henrykiem Celakiem i Dariuszem Szpakowskim, ale po północy zdecydował się zrobić obchód po pokojach piłkarzy. W jednym z łóżek zastał reprezentanta zabawiającego się z blondynką, która wcześniej kręciła się wokół drużyny. I tutaj ciekawostka – trener nie zdradza nazwiska delikwenta, informuje tylko, że kazał damie się ubrać i opuścić hotel. Tyle.

Już widzę te nagłówki gazet i główne strony portali, gdyby Piechniczek podał nazwisko „bohatera” tamtego wieczoru, a okazał by się nim któryś ze znanych piłkarzy (a przecież niewykluczone, że tak właśnie było). Z pewnością przysłużyłoby się to promocji książki, ale nie byłoby w stylu szkoleniowca. Ta sytuacja chyba najlepiej określa charakter biografii. To przede wszystkim opowieść o futbolu, dopiero później o prywatnej stronie życia byłego selekcjonera. Najlepiej świadczy o tym fakt, że książkę rozpoczyna rozdział poświęcony mundialowi w Hiszpanii. Wiadomo, to największy sukces w trenerskiej karierze Pana Antoniego, więc wydaje się to całkiem zrozumiałe. Gdybyśmy jednak nie znali tytułu i zaczęli lekturę, moglibyśmy pomyśleć, że to wcale nie jest biografia Piechniczka. Bo też długimi fragmentami „Piechniczek. Tego nie wie nikt” jest po prostu książką piłkarską, w której wiodącą rolę odgrywa jeden z najwybitniejszych trenerów w historii. Autorzy nie skupiają się wyłącznie na głównym bohaterze, dzięki czemu ich dzieło aspiruje do miana czegoś więcej niż tylko prostej biografii jednej postaci.