Strony

sobota, 29 maja 2021

Mowa trawa 2:0. Marcin Rosłoń i nowe wydanie jego książki

Książek na temat terminologii piłkarskiej ukazało się w Polsce niewiele. „Mowa trawa” Marcina Rosłonia jest jedną z nielicznych pozycji tego typu, dlatego bardzo dobrze, że po dekadzie do księgarni trafiło jej nowe, zaktualizowane wydanie. Nie jest to wprawdzie odkrywcza lektura dla kibiców interesujących się futbolem od lat, ale początkującym fanom kopanej na pewno zapewni niezłą rozrywkę i przyniesie sporą wiedzę.

Czym nowe wydanie, za które odpowiada Ringier Axel Springer, różni się od poprzedniego? Przede wszystkim formą. Wydana w 2011 roku książka miała twardą oprawę i kwadratowy format, wyglądała bardziej na encyklopedię. Nowsza publikacja jest stworzona typowo do czytania od deski do deski, ale wydawca nie zrezygnował z urozmaiconej oprawy graficznej: każda kolejna litera alfabetu przedstawiona jest w formie rysunku nawiązującego do piłki nożnej (np. „c” to odpowiedni wygięta noga piłkarza, a „e” tworzą ręka golkipera i bramka). W „Mowie trawie” autor – niegdyś piłkarz m.in. Legii Warszawa, a obecnie komentator CANAL+ Sport – przedstawił i wyjaśnił alfabetycznie 231 futbolowych zwrotów funkcjonujących w Polsce, całość uzupełniając słownikiem blisko 90 „starych piłkarskich prawd i powiedzeń”. Marcin Rosłoń z pewnością był idealnym kandydatem do napisania takiej książki, gdyż w trakcie kariery dobrze poznał klimat szatni piłkarskich i funkcjonujący tam język, a jako komentator dołożył do swojego arsenału wiele zwrotów, które stosują dziennikarze sportowi. Choć „Mowę trawę” czyta się nieźle, trudno oprzeć się wrażeniu, że oczywistych haseł jest w niej zbyt wiele, przez co dla kibica interesującego się futbolem od lat lektura długimi fragmentami może okazać się nużąca.

Więcej anegdot!

Tym, co mogło uratować tę książkę dla bardziej doświadczonych fanów piłki nożnej, są anegdoty. W końcu wielu kibiców właśnie po to sięga po publikacje byłych piłkarzy: by dowiedzieć się czegoś, czego nie mogli zaobserwować w telewizji lub usłyszeć w oficjalnych wywiadach. Marcin Rosłoń w „Mowie trawie” co kilka lub kilkanaście haseł przytacza jakąś smaczną anegdotkę (np. o Dariuszu Wdowczyku, który lubił żartować z piłkarzy Legii, morderczych treningach biegowych Dragomira Okuki czy celnych strzałach w okienko Lucjana Brychczego), ale jest ich niestety zbyt mało, by utrzymać uwagę doświadczonego czytelnika przez dłuższy czas na wysokim poziomie. Oczywiście nie jest tak, że wszystkie hasła w książce są oczywiste i dobrze znane. Sam dowiedziałem się kilku nowych rzeczy, o których wcześniej nie miałem pojęcia (np. agrafka czy flądra), a przy kilkunastu hasłach nie miałem pojęcia, że właśnie tak określa się w piłkarskiej szatni dany przedmiot, osobę czy zdarzenie. Zaletą publikacji jest też jej kompleksowość, gdyż autor bardzo często przytacza nie jedno, lecz kilka zwrotów o tym samym znaczeniu, co pozwala wyłapać regionalizmy. Przykład pierwszy z brzegu? U nas na Śląsku na poprzeczkę zawsze mówiło się „lata” (od niemieckiego „latte”), natomiast z książki dowiedziałem się, że w języku szatni funkcjonują określenia „lada” lub „sztanga”. Gdyby podobnych ciekawostek, niuansów lub anegdot było więcej, z pewnością ocena w oczach kibiców z wieloletnim stażem byłaby wyższa. Nie oznacza to jednak, że po „Mowę trawę” nie warto sięgnąć.

środa, 19 maja 2021

100 okładek na stulecie „Przeglądu Sportowego”. Recenzja albumu

To wydawnictwo ze wszech miar wyjątkowe: pod względem formatu, sposobu wydania, tematyki i okoliczności. Album „100 okładek na stulecie «Przeglądu Sportowego»” jest wspaniałą podróżą przez historię Polski, sportu, prasy oraz dziennikarstwa. Nie mam wątpliwości, że dla każdego fana książek sportowych to pozycja, która obowiązkowo powinna znaleźć się w jego biblioteczce.

Nie będę ukrywał, że album przygotowany przez redakcję „Przeglądu Sportowego” idealnie trafia w moje gusta. Uwielbiam historię, jestem absolwentem dziennikarstwa i od kiedy tylko zacząłem interesować się sportem, dużo czytałem, również „PS”. Bardzo ucieszyłem się na wieść o tym, że z okazji zacnej rocznicy polskiego dziennika sportowego ukaże się album ze zbiorem najważniejszych w dziejach gazety okładek. Publikacja nie rozczarowała mnie ani trochę, bo jest po prostu genialna w swojej prostocie. Autorzy, czyli Bartosz Gębicz, Cezary Piotrowski, Rafał Tymiński i Lech Ufel wybrali 100 okładek, przeglądając, jak zapewnia we wstępie redaktor naczelny „PS”, Paweł Wołosik, absolutnie wszystkie ówczesne wydania gazety (do lutego 2021 roku). Domyślam się, jak ciężko było wybrać jedynie 100 z blisko 19 000 okładek, ale twórcy albumu poradzili sobie z tym bardzo dobrze. Przede wszystkim dlatego, że nie starali się streszczać historii polskiego sportu, a raczej skupiali się na milowych krokach „Przeglądu Sportowego”. Powstało dzięki temu coś nie tylko dla oka (piękne wydanie!), ale przede wszystkim fascynująca podróż przez dzieje najstarszego polskiego dziennika sportowego.

Stalin i Bierut ważniejsi niż sportowcy

Każda z okładek, które znalazły się w książce, doczekała się dobrej jakości reprodukcji oraz krótkiego opisu. Na wstępie pochwalić trzeba duży format wydawnictwa – to właśnie on sprawił, że każda reprodukcja jest czytelna i można dosyć swobodnie przeczytać każdy tekst na okładce. To niezwykle ważne, bo praktycznie do końca XX wieku na frontach „PS” znajdowało się stosunkowo dużo zajawek, relacji czy nawet całych artykułów. Czytelnik ma więc okazję przekonać się, jak na przestrzeni 100 lat ewoluował sposób pisania o sporcie. Dobra jakość reprodukcji pozwala również na dłużej skupić się na każdej okładce, gdzie oprócz rzeczy, do których odnoszą się autorzy albumu w dołączonym tekście, wyłapać można mnóstwo ciekawostek. A tych naprawdę nie brakuje, bowiem autorzy wyciągnęli z archiwów mnóstwo smaczków związanych z „PS”. Mamy na przykład historię o tym, skąd wzięło się popularne na polskich stadionach zawołanie „Sędzia, kalosz” (nie miałem pojęcia, że zaczęło się od… prawdziwego kalosza, który wylądował na lodowisku w trakcie hokejowych mistrzostw świata w 1931 roku), w jaki sposób uzyskiwano pozornie kolorowe okładki czy kiedy pod tytułem gazety pojawił się funkcjonujący do dziś dopisek „Rok założenia: 1921”.

niedziela, 16 maja 2021

Majowe premiery (cz. 2)

Piłkarska nomenklatura, autobiografia futbolowej legendy z niecodzienną okładką oraz coś dla najmłodszych kibiców, fanów wspinania i treningu wytrzymałościowego. Maj przynosi naprawdę urozmaiconą ofertę wydawców, którzy co chwilę zdradzają nowe plany na najbliższe dni. W kolejnej części zapowiedzi przeczytacie o tym, co już ukazało się na rynku lub dopiero ukaże w drugiej połowie miesiąca.

Zaczynamy od książki już niemalże kultowej dla fanów futbolu. W 2011 roku Wydawnictwo Bukowy Las wydało publikację dziennikarza CANAL+ Sport i byłego piłkarza Legii Warszawa, Marcina Rosłonia. Pozycja zatytułowana „Mowa trawa” była słownikiem piłkarskiej polszczyzny i spotkała się z ciepłym przyjęciem czytelników. Jak się okazuje, po 10 latach przyszedł czas na nowe, rozszerzone wydanie książki, które dokładnie 19 maja na rynek wypuści Ringier Axel Springer Polska. „Mowa trawa 2:0” otrzyma nowy layout (inna okładka oraz oprawa graficzna), ale główny cel publikacji – możliwość poznania języka, którym na co dzień posługują się piłkarze – pozostanie bez zmian. Nowe wydanie liczyć będzie 312 stron (przy 272 stronach pierwszego wydania), mieć miękką oprawę oraz nowy, bardziej tradycyjny format (poprzednia książka wydana została w twardej oprawie i kwadratowym formacie). Okładkowa cena książki to 38 zł, ale w przedsprzedaży na Literia.pl lub Empik.com tę pozycję znajdziecie już za ok. 24 zł. Niedługo na blogu recenzja efektu pracy Marcina Rosłonia, co cieszy mnie tym bardziej, że nie miałem okazji zapoznać się z pierwszym wydaniem (do dziś się dziwię, dlaczego). Dla takich jak ja premiera nowego wydania będzie więc idealną okazją do uzupełnienia sportowej biblioteczki.

Kolejna z majowych premier wyskoczyła niczym królik z kapelusza. Fanów literatury sportowej zaskoczyła jednak nie tylko brakiem zapowiedzi, ale przede wszystkim okładką, która jest dosyć… odważna. Dokładnie 12 maja ukazały się wspomnienia Władysława Żmudy, jednego z członków legendarnej drużyny „Orłów Górskiego”. Książka zatytułowana „A ty będziesz piłkarzem” napisana została z udziałem dziennikarza sportowego Dariusza Kurowskiego. Pewne kontrowersje może wzbudzać okładka, na której główny bohater wyciąga rękę do Boga znanego z fresków Michała Anioła pochodzących z Kaplicy Sykstyńskiej (widać to na pełnym projekcie okładki, razem z tylną jej częścią). Czy porównanie do stworzenia Adama znajdzie swoje uzasadnienie również w treści książki? O tym będzie się mógł przekonać każdy, kto sięgnie po pozycję wydaną przez Arskom. Jeśli nie kojarzycie takiego wydawcy, to nie ma się czemu dziwić – ta firma to m.in. właściciel agencji marketingowej Sport Brokers i wydawca „NieREALnej kariery” Jerzego Dudka. Ta pozycja również pisana była z udziałem Dariusza Kurowskiego i doczekała się nawet brytyjskiego wydania. Wątpliwe, by tak samo było z książką Żmudy, gdyż jego kariera na zachodzie nie odbiła się tak szerokim echem. W każdym razie za liczącą 240 stron pozycję trzeba zapłacić 39,90 zł, bo taka jest cena okładkowa książki. W przedsprzedaży można ją znaleźć już za nieco ponad 25 zł.

poniedziałek, 3 maja 2021

Majowe premiery (cz. 1)

Oj, będzie się działo! W maju czeka nas prawdziwe książkowe eldorado, gdyż na półki w księgarniach ma trafić nawet kilkanaście sportowych tytułów. Rozstrzał tematyczny będzie spory: od piłki nożnej i wspinania, przez koszykówkę, a na poradnikach i okolicznościowych pozycjach skończywszy.

Zaczynamy od książki naprawdę wyjątkowej, która dla kolekcjonerów literatury sportowej będzie z pewnością pozycją obowiązkową. 21 maja tego roku jubileusz 100-lecia będzie obchodzić „Przegląd Sportowy”. Z tej okazji obecny wydawca dziennika – Ringier Axel Springer Polska – przygotował album „100 okładek na stulecie Przeglądu Sportowego”. Licząca 208 stron pozycja ukaże się na rynku 5 maja, a jej autorami będą dziennikarze „PS”: Bartosz Gębicz, Cezary Piotrowski, Rafał Tymiński oraz Lech Ufel. Jak łatwo się domyślić, album będzie prezentował sto najsłynniejszych lub z różnych względów najbardziej znaczących okładek prasowego jubilata. Oprócz reprodukcji okładek, w publikacji znajdą się krótkie opisy każdej z nich, z których dowiemy się o krokach milowych w rozwoju gazety. Podróż przez 100 lat egzystencji „Przeglądu Sportowego” będzie jednak nie tylko historią dziennika, ale też polskiego sportu, z którym dzieje „PS” nierozerwalnie są związane. Miałem już możliwość zajrzenia do środka i muszę przyznać, że całość prezentuje się naprawdę imponująco, a na kartkach albumu nie zabrakło miejsca również na trudne momenty w historii gazety, gdy np. była wykorzystywana przez komunistyczne władze do celów propagandowych. Ta propozycja jawi się jako pozycja obowiązkowa dla fanów literatury sportowej i bez wątpienia musi znaleźć się na pólkach prawdziwszych książkowych pasjonatów. Okładkowa cena publikacji nie jest niska – to równe 100 zł – ale w przedsprzedaży na empik.com można ją znaleźć już za nieco ponad 60 zł. Książka zamówić można również na Literia.pl, gdzie wkrótce mają pojawić się również reprodukcje okładek z albumu w formie plakatów. To dopiero gratka dla wszystkich wiernych czytelników „Przeglądu Sportowego”!